Vrouwen op de achtergrond in Congolese verkiezingsstrijd

Bij de verkiezingen van 2006 veroverden vrouwen 42 van 500 zetels in de Nationale Assemblée, het Congolese lagerhuis, en 5 van de 108 senaatszetels. In de provinciale assemblées zetelen 43 vrouwen tussen 589 mannen.

Congo heeft samen met de andere lidstaten van de Zuidelijk-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenschap (SADC) een verdrag over gender en ontwikkeling ondertekend waarin gepleit wordt voor minstens 30 procent vrouwen in belangrijke openbare functies, maar dat doel lijkt nog ver weg.

Afwezig in programma’s

President Joseph Kabila, die kandidaat is om zichzelf op te volgen, wil van Congo een “opkomende economie” maken, een “regionale macht in Afrika” en ook een “kweekvijver voor een nieuw burgerschap”, maar vrouwen spelen daarin blijkbaar geen bijzondere rol.

Etienne Tshisekidi, de leider van de partij UDPS en de belangrijkste presidentskandidaat van de oppositie, legt de nadruk op nationale eenheid, liefde voor het vaderland, ontwikkeling en verandering. Hij maakt ook geen woorden vuil aan de specifieke inbreng die vrouwen kunnen hebben of genderproblemen die moeten worden opgelost.

Vrouwelijke kandidaten en leidsters van burgerorganisaties werken sinds 2010 wel samen om de kansen van vrouwelijke politici te vergroten. Dat gebeurt onder meer via seminars, netwerking en bijstand voor het opzetten van campagnes.

Vrouwelijke campagnepunten

Sommige vrouwelijke kandidaten schuiven programmapunten naar voren die van hun mannelijke collega’s weinig aandacht krijgen. “Als ik gekozen wordt, ga ik me inzetten voor wetten die vrouwen de mogelijkheid geven economisch zelfstandiger te worden. Op die manier kunnen we de armoede beter bestrijden”, zegt Georgette Biebie, kandidaat voor de Alliantie voor de Vernieuwing van Congo (ARC) in het kiesdistrict Kikwit. Biebie wil zich ook inzetten voor maatregelen om de schrikbarend hoge kraambedsterfte te doen dalen en de bescherming van kinderen en vrouwen te verbeteren. Ook de klimaatverandering en duurzame landbouw staan op haar lijstje.

Ook bij andere kandidates komen de strijd tegen de armoede, de verbetering van openbare voorzieningen en maatregelen tegen het geweld tegen vrouwen vooraan.

Gemengde reacties

Sommige vrouwelijke kiezers zijn blij met die accenten. “Vrouwen moeten niet in de schaduw gaan staan – ze kunnen even goed werk afleveren als mannen”, zegt Yvette Mova, een huisvrouw uit N’djili, een wijk van Kinshasa. Zij vindt de programma’s van de vrouwelijke kandidaten die ze onder ogen kreeg “interessant”. “Ik stem op 28 november zeker voor een vrouw. Ik had zelfs graag een vrouwelijke presidentskandidaat gehad om voor verandering te zorgen in dit land. Maar die is er niet.”

Solange Mukwanga, een verkoopster op de Vrijheidsmarkt in de wijk Masina, is minder enthousiast. “Ik heb geen vertrouwen in de vrouwen. Ze zijn verwaand en ondanks hun programma’s veel te zwak.”

Straffeloosheid

Françoise Ikwapa van de Vrouwenliga voor Ontwikkeling en Opvoeding tot Democratie ergert zich dan weer vooral aan de – mannelijke — presidentskandidaten. Hun programmma’s bieden volgens haar helemaal geen garanties om tot meer gelijkheid tussen mannen en vrouwen te komen, al staat dat gelijkheidsbeginsel in de grondwet.

Wie het goed voor heeft met Congo, zou het meer moeten opnemen voor de vrouwen, vinden ook andere experts. “We zien in Congo een vervrouwelijking van de armoede en de gewapende conflicten versterken de ongelijkheden nog”, zegt Jacquie Rumbu, directeur van het Nationaal Agentschap voor de Strijd tegen Geweld tegen Vrouwen en Meisjes. Ze verwijst onder meer naar de naar schatting 200.000 verkrachtingen die Congo de afgelopen 12 jaar telde. De daders komen vaak uit het leger of rebellengroepen, en worden bijna nooit gevat of gestraft.