Tibetaanse jongeren ruilen thangka voor elektrische gitaar

Ik zag mezelf niet dag in dag uit in traditionele klederdracht Tibetaanse godheden schilderen terwijl er zoveel in de wereld rond me gebeurt, zegt Jamyang, die net als de meeste Tibetaanse vluchtelingen het liefst alleen zijn voornaam gebruik. Dus richtte de voormalige traditionele schilder samen met zijn jongere broers Jigme en Ingsel de JJi Exile Brothers Band op.

Ik voel veel ‘rangzen’ in mij en ik wil jonge Tibetanen oproepen Tibet niet te vergeten, zegt de bandleider. ‘Rangzen’ is een Tibetaans neologisme dat vertaald wordt als zelfbeschikking, onafhankelijkheid of vrijheid. Het is een slogan geworden die Tibetanen over de hele wereld als protest tegen de Chinese bezetting roepen voor Chinese ambassades. Het begrip duikt telkens weer op in vrijheidsliederen en gedichten en staat in Tibet zelf zowat gelijk aan een ticket voor de gevangenis.

Maar natuurlijk moeten we Bollywoodsongs op onze concerten spelen, zegt Jamyang. Anders zou niemand komen opdagen. Dit is India, man!

De band wisselt de populaire Hindi-liefdesliedjes af met Tibetaanse vrijheidsliederen. Zo is iedereen gelukkig. Jamyang en zijn broers - zelf geboren in de Noord-Indiase stad Dharamsala en niet in Tibet - voelen zich net als de rest van de nieuwe generatie Tibetaanse vluchtelingen in India als vissen in het water. Ze zijn verzot op Indiase zoetigheden, de hits en de helden van de Hindi-filmindustrie uit Bollywood, oversized jeans in hip-hopstijl en met henna geverfd haar.

Voor Lobsang Thubten, een andere in India geboren Tibetaan, is Tibet intussen bijna tot een mythe verworden. Ik hou van mijn familie en van Tibet, maar de wereld vliegt voorbij. It sucks, man!

Lobsang treedt elke maandag als rapper op in het populaire Khana Nirvana café in Dharamsala en geeft dan steevast zijn versie ten beste van ‘Hotel California’, van the Eagles. Intussen droomt hij van het echte leven: goedbetaalde jobs en een glitterbestaan ver weg van het parochiale Dharamsala. Ik surf elke dag op het net naar de Indiase jobsites, zegt hij. Mijn droom is een baan bij een van de call centra in New Delhi. Dat is de reden waarom ik mijn Amerikaans Engels probeer op te poetsen. Kunnen rappen helpt, klinkt het in een onvervalst Harlemaccent.

In de gemeenschap van meer dan 10.000 Tibetaanse vluchtelingen in Dharamsala is lang niet iedereen opgezet met het aanpassingsvermogen van de jongere generatie. Ik begrijp niks van die massala-muziek (massala is Hindi voor gemengd) van onze jeugd. Binnenkort zijn we vergeten hoe traditionele Tibetaanse muziek klinkt, zegt Tenzin Dolma, een goudsmid die zelf gay shay zingt - liederen uit de zevende eeuw van koning Songten Gampo, de monarch die het boeddhisme in Tibet verspreidde. Indiase musici kunnen experimenteren en hier en daar ideeën lenen, maar wij kunnen ons dat niet veroorloven. Tibet is nog niet vrij en als onze cultuur verdwijnt, verdwijnt die voor altijd, vindt ook Boomswang, een traditionele mandolinespeler die pas vier jaar geleden voor de Chinezen op de vlucht sloeg.

Tenzin Norgay, een onderzoeker van het Tibetaanse Centrum voor de Mensenrechten, waarschuwt dan weer dat de in India opgegroeide jongeren niet zomaar mogen worden afgeschreven. Laat je niet verblinden door de hiphop, zegt hij. Veel van deze jongeren zijn eigenlijk zeer ernstige mensen. Ze willen leven opbouwen in India, maar ze zijn tegelijk Tibet niet vergeten en zullen niet aarzelen daar te gaan wonen als het vrij wordt. (ADR/PD)