Stroompannes brengen privatiseringen dichterbij in Vietnam

EVN heeft alle verbruikers opgeroepen stroom te sparen. In het noorden van het land schakelt de staatsonderneming de stroom op geregelde tijdstippen gewoon uit. Dat gebeurt volgens een beurtrol, waardoor iedereen wel eens in het donker komt te zitten.

Ongehoord, vindt Nguyen Manh Hien, de voormalige directeur van het Energie-instituut van EVN. Hij schat dat de recente stroomonderbrekingen de economie al 2 miljoen euro hebben gekost.

In het Vietnamese parlement weet minister van Industrie Hoang Trung Hai de problemen aan onvoorspelbare ontwikkelingen van het weer, een ongekende stijging van de vraag en vertragingen bij projecten om de stroomvoorziening te verbeteren. Maar veel parlementsleden en experts geloven dat de echte oorzaak het monopolie van EVN is. Ik denk dat EVN een paar serieuze vragen te beantwoorden heeft, zegt Hien.

De Vietnamese elektriciteitsmaatschappij geeft de indruk niet ver vooruit te denken. Door de droogte in het midden en het noorden van Vietnam is het waterpeil in de stuwmeren van de waterkrachtcentrales angstwekkend gezakt. Hoa Binh, de centrale met het grootste stuwmeer in het noorden van het land, heeft twee van zijn acht turbines moeten stilleggen. Dat betekent grote ongemakken voor de 12 miljoen gezinnen die stroom krijgen van de centrale.

Hien vindt dat EVN er beter rekening mee moet houden dat het erg droog kan zijn rond mei. De lapmiddeltjes waarmee de regering de problemen nu binnen de perken probeert te houden, voldoen niet. Van de regering moeten de steenkool- en gascentrales op volle toeren draaien. EVN mag ook stroom kopen van centrales die niet tot het staatsbedrijf behoren. Maar dat lukt niet goed. EVN slaagde er niet in een nieuwe hoogspanningsleiding tussen Danang en Ha Tinh in bedrijf te nemen waarmee extra stroom had kunnen worden aangevoerd, al was de leiding klaar in mei. En EVN was ook te laat om stroom te kopen van Na Duong, een steenkoolcentrale die in handen is van de rivaliseerde Vietnamese Steenkoolmaatschappij. De gloednieuwe centrale had tijdens het proefdraaien in 2004 al stroom geleverd aan EVN, maar dit jaar raakte een overeenkomst over een vervolg daarop pas rond op 31 mei.

Hien is er ook niet over te spreken dat EVN zoveel vertraging heeft opgelopen bij de bouw van eigen nieuwe centrales om de stijgende vraag naar stroom op te vangen. In het zuiden en het centrum draaien alle voorziene centrales al, maar in het noorden zal de voor 2004 geplande Uong Bi-centrale pas in 2006 klaar zijn. De bouw van Cam Pha, een centrale die dit jaar in bedrijf had moeten worden genomen, is nog niet begonnen. Volgens Hien zou het land nu niet met een stroomcrisis worstelen als alle nieuwe centrales volgens plan waren gebouwd.

Ook de regering begint het op haar heupen te krijgen. Ze heeft plannen uitgewerkt om buitenlandse investeringen in de stroomsector aan te trekken en zelfs om EVN toe te laten stroom te kopen van bedrijven die in buitenlandse handen zijn. Voorlopig laten investeerders nog op zich wachten, vooral omdat Vietnam erg lage stroomtarieven hanteert.

Meer dan 40 procent van de stroom die EVN produceert, wordt opgewekt in waterkrachtcentrales. Dat levert goedkope stroom op, maar bij droogte moeten gas- of steenkoolcentrales worden ingezet om de productie op peil te houden. Dergelijke centrales kunnen ook veel sneller worden bijgebouwd als de vraag stijgt. In Azië zijn steeds meer thermische centrales in handen van multinationale ondernemingen.

Hien vindt dat Vietnam de stroommarkt moet opengooien; als er meer bedrijven komen die stroom mogen kopen en verdelen, wordt EVN er vanzelf toe gedwongen investeerders vriendelijker te behandelen en efficiënter te werken.

De regering lijkt ook die richting op te gaan. In een bilateraal handelsakkoord met de VS heeft Vietnam beloofd strategische sectoren als elektriciteit en telecommunicatie te liberaliseren. Ook het geplande lidmaatschap van de Wereldhandelsorganisatie zou het land daartoe verplichten. Minister van Industrie Hai zegt ook al dat de monopoliepositie van EVN voorbijgestreefd is. (PD)