Sri Lanka: verkiezingskoorts om stem van Tamils

‘Het ziet ernaar uit dat het een nipte race zal zijn. De stem van de minderheid zal de winnaar bepalen als de stem van de meerderheid verdeeld wordt onder de twee kandidaten’, zegt Jehan Perera van de Nationale Vredesraad, een Sri Lankaanse groep die pleit voor politieke hervormingen.
Zowel Mahinda Rajapaksa als de gepensioneerde generaal Sarath Fonseka, die als verzamelpunt fungeert voor de versplinterde oppositie, staan bekend als Sinhala-nationalisten van de Sri Lankaanse etnische meerderheid, de Singalezen.  
Hierdoor geloven waarnemers dat de Singalezen hun stem zullen verspreiden over beide kandidaten. De stem van de Tamil- en moslimminderheden, die samen toch 25 procent van het electoraat vormen, kan daarom bepalend zijn. Hoe beide kandidaten met die minderheden omspringen, is van cruciaal belang.

‘Bittere vrede’

Op 11 januari publiceerde de International Crisis Group (ICG) een rapport over de ‘bittere vrede’ in Sri Lanka. Volgens dit rapport heeft het land nog een lange weg af te leggen om haar democratische instellingen te reconstrueren en de voorwaarden voor een duurzame vrede vast te leggen. Een van die voorwaarden is de heropbouw van het noorden na 25 jaar burgeroorlog met de Tamil Tijgers (LTTE).
Sinds de militaire overwinning op de LTTE in mei vorig jaar, heeft Rajapaksa geen stappen ondernomen om broodnodige politieke hervormingen door te voeren ten aanzien van haar minderheden. De Tamil- en moslimminderheid krijgen te weinig inspraak in de politieke structuren van het land, zegt het rapport.
Maar op 12 januari deed de president twee belangrijke aankondigingen. In de eerste beloofde hij 2,7 miljard euro voor de heropbouw van het geruïneerde noorden. Anderzijds wil hij een tweede kamer creëren in het parlement om meer volksvertegenwoordigers van de Tamilminderheid een stem te geven in de beleidsvorming.
Maar de vraag is in hoeverre dit politieke manoeuvres of reële inspanningen zijn voor een structurele oplossing van de economische en politieke problemen in Sri Lanka.

Vervroegde verkiezingen

Terwijl de verkiezingen officieel pas in 2012 zouden plaatsvinden, vervroegde Rajapaksa ze naar 26 januari 2010. Die beslissing wordt gezien als een poging van de president om zijn populariteit, na de overwinning op de LTTE, te verzilveren.
Maar na de breuk met Fonseka daalde zijn populariteit, mede door beschuldigingen van corruptie, groeiende misdaadcijfers en een onwettige politiemacht. Fonseka voerde de militaire macht aan tegen de LTTE. Mensenrechtengroeperingen betichtten beiden van een gebrek aan verantwoordelijkheid voor de dood van duizenden Tamilburgers in de laatste maanden van de burgeroorlog.
Toch betuigde de Tamilpartij (TNA) haar steun voor Fonseka, die vorige week een overeenkomst sloot met de Tamilleiders over de reconstructie van het noorden.

Krijgen IDPs een stem?

Meer dan 270.000 Tamilburgers ontvluchtten de noordelijke provincie na het militaire offensief. Om de Tamilminderheid aan zijn kant te krijgen en onder druk van de internationale gemeenschap, opende Rajapaksa de kampen gedeeltelijk en organiseerde hij de terugkeer van 150.000 interne vluchtelingen (IDPs).
Volgens de ICG tracht Fonseka de povere behandeling van Tamilvluchtelingen op de politieke agenda te krijgen, wat de regering wil neutraliseren met haar relocatiebeleid. Maar volgens de ICG houdt Sri Lanka geen rekening met de wensen van de ontheemden, noch is er enige vorm van onafhankelijk toezicht.
Interne vluchtelingen zouden te weinig financiële middelen krijgen bij hun terugkeer en vele gebieden zouden nog bezaaid zijn met mijnen. 111.000 IDPs verblijven momenteel nog in kampen, die gekenmerkt worden door overbevolking, povere hygiëne en een gebrek aan drinkwater en voedsel.
Bovendien groeit de vraag of de teruggekeerde vluchtelingen een stem zullen krijgen in de verkiezingen. Velen onder hen zijn niet geregistreerd door lokale overheden, zegt Rohana Hettiarchchi, van het belangrijkste orgaan voor de supervisie van verkiezingen (PAFFREL). Hij waarschuwt voor mogelijke fraude door de ‘heersende spanningen in de regio’.