Seksueel geweld: altijd iemands moeder, altijd iemands dochter

In Congo vindt een seksuele genocide plaats. Dat is niet de mening van een hysterische actiegroep, maar van het hoofd van de Belgische diplomatie –Karel De Gucht. De minister van Buitenlandse Zaken heeft al heel wat keren het verwijt gekregen dat hij zijn woorden onvoldoende wikt, maar ditmaal bleef die kritiek uit. Nochtans is “seksuele genocide” geen genuanceerde beschrijving van de toestand in Oost-Congo. Genocide is immers een geplande en systematische poging om een bevolkingsgroep geheel of gedeeltelijk uit te roeien. Volgens Karel De Gucht hebben de verschillende strijdende partijen in Oost-Congo het dus systematisch gemunt op de fysieke integriteit van de vrouwen in de regio. Overigens viel zijn collega minister van Ontwikkelingssamenwerking Charles Michel hem daarin bij tijdens zijn bezoek aan het vluchtelingenkamp Buhimba bij Goma.
Als een buitenlandminister een conflict als genocide bestempelt, lanceert hij de facto een oproep aan de internationale gemeenschap om meteen en desnoods militair in te grijpen. Tenminste, als hij en zijn collega’s het ernstig menen met de vn Conventie over Genocide uit 1948 en de responsability to protect, een principe dat door de Verenigde Naties aanvaard werd in 2005. De brutaliteit en de schaal van het geweld op de Congolese vrouwen doorstaat jammer genoeg de vergelijking met Darfoer, zei De Gucht ook nog. En Michel had het dan weer over uiterste horror en je reinste barbarij. Kortom: minister van Defensie Pieter De Crem is zijn manschappen aan het verzamelen om orde op zaken te gaan stellen in het hart der duisternis. Of niet?
Niet dus. De verontwaardiging van de Belgische politici mag groot en gemeend zijn, dat betekent nog niet dat ons land het onrecht eigenhandig uit de wereld kan helpen. Bescheidenheid, volgens de door onszelf geconstrueerde mythe één van de mooie eigenschappen der Belgen, hoeft actie echter niet uit te sluiten. Nu België een zitje heeft in de VN Veiligheidsraad, zou de Belgische diplomatie de seksuele genocide in Oost-Congo daar hoog op de agenda kunnen zetten. Al leert u verder in dit nummer dat België vooral geapprecieerd wordt in dat opperste cenakel van de wereldmacht als het doet wat de groten der aarde verwachten. De vraag is dus of België de grootmachten kan overtuigen van de urgentie van wat er zich in Congo afspeelt.
De Verenigde Staten en meer nog China kijken echter liever naar Kinshasa en Katanga dan naar Kivu. In het dossier van John Vandaele wordt de economische en politieke impact van de jongste contracten tussen de Chinese en Congolese overheden onthuld. Die primeur toont dat Joseph Kabila voor zijn politieke overleven grotendeels afhankelijk is van het slagen van Chinese projecten, terwijl de Chinese economie node zonder de Congolese grondstoffen kan. Of die steeds inniger wordende relatie tussen Peking en Kinshasa ook aanleiding kan zijn om Chinese steun te verkrijgen voor een interventie in Oost-Congo, is nog zeer de vraag. Maar de eerste vraag is of de Belgische diplomatie zich er tweehonderd procent voor inzet. Alleen als ze dat doet, hebben de krachttermen van onze ministers internationaal zin.
In de loop van februari wil Karel De Gucht met een missie terplekke gaan. En van 13 tot 20 februari gaan ook enkele parlementsleden, vertegenwoordigers van ngo’s en journalisten naar Zuid-Kivu om er ‘informatie over de problematiek van het gebruik van verkrachting als oorlogstactiek’ te verzamelen en te verspreiden. Het zou mooi zijn als al die inspanningen tegen 8 maart –internationale vrouwendag– kunnen resulteren in een resolutie van de Veiligheidsraad. Het leed dat de seksuele geweldplegingen op die talloze vrouwen veroorzaakt, verdraagt namelijk geen trage behandeling door de wereldpolitiek. Het is immers altijd iemands moeder, altijd iemands dochter, altijd een mens die in het diepste van haar waardigheid geschonden wordt. En zo zijn er duizenden en duizenden en duizenden.