Seculiere kandidaten maken beste kans in verkiezingen Irak

Voor het eerst sinds de oorlog kunnen seculiere kandidaten een vuist maken. De vorige twee parlementsverkiezingen waren gedomineerd door sektarische en religieuze groepen. Washington hoopt dat een sterke seculiere, nationalistische identiteit vorm krijgt in Irak als bolwerk tegen de Iraanse invloed.
“De provinciale verkiezingen vorig jaar lieten al een sterke toename van nationalistische gevoelens en verzet tegen religieuze en sektarische partijen zien”, zegt Raed Jarrar, Irakexpert bij de Amerikaanse burgerorganisatie Peace Action.
De grootste seculiere coalitie van het land is Iraqiya, aangevoerd door voormalig eerste minister Ayad Allawi. Allawi, die tot de sjiitische meerderheid behoort, slaagde erin de sektarische grenzen te overstijgen en invloedrijke soennitische politici zoals vicepresident Tariq Hashemi in de coalitie op te nemen. Iraqiya staat bekend om zijn verzet tegen de invloed van Iran en het sektarisme.

Drie kanshebbers

Iraqiya is een van de drie grote kanshebbers in deze stembusgang. De twee andere grote coalities zijn die van eerste minister Nouri Maliki en de Iraakse Nationale Alliantie (INA), die gedomineerd wordt door de Islamitische Hoge Raad van Irak en de groep van Muqtada Sadr.
Nu maakt Iraqiya niet alleen kans om een belangrijke component te worden in de nieuwe regering en het nieuwe parlement, maar kan het ook als de grote winnaar uit de verkiezingen komen.
“Iraqiya heeft met succes het thema bespeeld van de weg die de Iraakse bevolking met het land wil inslaan: secularisme in plaats van sektarisme, technocratie in plaats patronage, integriteit in plaats van corruptie, en nationalisme in plaats van sektarisme”, zegt Midden-Oostenexpert Kenneth M. Pollack, directeur van het Saban-centrum voor Midden-Oostenbeleid van het Brookings-instituut in Washington. “Als de Irakezen in de stembus hun kwaadheid tonen over de zwakte van de politieke leiders, dan zal Iraqiya zonder twijfel als winnaar uit de bus komen.”

Geen sterke middenklasse

Sinds de oprichting van de moderne Iraakse staat in de jaren 1920 is het land altijd door seculiere partijen gedomineerd. De invasie in 2003, onder aanvoering van de Amerikanen, heeft daar een eind aan gemaakt.
“Ik denk dat Irak nu terugkeert naar zijn traditionele secularisme”, zegt Adnan Pachachi, voormalig minister van Buitenlandse Zaken en nu een soennitisch lid van de Iraqiya-coalitie.
Maar de seculiere politici zijn vooral populair in het soennitische centrum en westen van het land en ook in de hoofdstad Bagdad. De soennieten lijken genoeg te hebben van de sektarische sfeer, die hen gemarginaliseerd heeft in het land.
In het sjiitische zuiden zullen de seculiere politici het moeilijker hebben tegen de beter georganiseerde religieuze partijen. Decennia van oorlog en sancties hebben de seculiere basis aangetast. “Seculiere partijen hangen af van een sterke middenklasse maar de economische neergang, vooral in Bagdad en Basra, doet de kandidaten zoals die van Allawi pijn”, zegt de bekende Irakexpert Juan Cole, hoogleraar geschiedenis aan de Universiteit van Michigan. Volgens Cole maken seculiere partijen “niet veel kans om deze verkiezingen te winnen.”
Zelfs als Iraqiya wint, zal het een moeilijke regeringsvorming worden. Het is niet duidelijk of de twee andere grote coalities bereid zijn om met Allawi te regeren. Hun relatie met de voormalige eerste minister en met sommige van zijn medestanders is al een hele tijd gespannen.