Religieus-rechts ruikt de macht - commentaar

Religieus-rechts is in het Pakistaanse parlement verenigd in de Muttaheda
Majlis-i-Amal (MMA), dat ongeveer een derde van de zitjes in handen heeft.
De MMA probeert de kaart van het panislamisme uit te spelen, een gevoel dat
relatief sterk leeft onder moslims in zuidelijk Azië. Dat lukt slechts
gedeeltelijk. De grote staking waar de MMA op 21 maart tot had opgeroepen,
was alleen een succes in Noordwestelijke Grensprovincie (NWFP) en
Balochistan, waar de MMA sterk staat.

Naimatullah Khan is de MMA-burgemeester van Karachi, maar geniet de
reputatie gematigd te zijn. In een toespraak focust hij op het ontbreken van
een duidelijk fiat van de Verenigde Naties voor de oorlog. Over het
religieuze ressentiment dat de MMA propageert, zwijgt hij. Vandaag vormt hij
een grote uitzondering op de boodschap die de MMA uitdraagt.

De MMA stelt dat de oorlog in Irak past in een botsing van beschavingen,
waarbij de christenen en het Westen het opnemen tegen de islam, in dit geval
Irak. Daarbij negeert het het Europese verzet dat tegen de oorlog en de
demonstraties die wereldwijd elke dag worden gehouden, door mensen van alle
religies. Maar omdat het de enige partij die zijn eigen mening ongeremd aan
de publieke opinie kan aanbieden, bevindt de MMA zich in een luxepositie die
het veel macht kan opleveren.

De seculiere Pakistaanse partijen zitten in het defensief. Ook zij zijn
tegen een oorlog tegen Irak, maar baseren hun houding uitsluitend op
politieke en wettelijke gronden. Hun boodschap is genuanceerder en hun
betogingen trekken minder mensen. De Pakistaanse Volkspartij van ex-premier
Benazir Bhutto vreest de toorn van de VS dermate dat zij zelfs heeft beslist
zich ver te houden van alle anti-Amerikaanse betogingen.

De religieuze partijen vallen tussen twee stoelen. Ook zij proberen naar de
gunst van de Verenigde Staten te hengelen, maar hun retoriek is
traditiegetrouw doorspekt met thema’s als ‘God en Vaderland’. Die boodschap
is in de huidige, verhitte context echter koren op de molen van de
eenvoudige, krachtige boodschap van de radicalere geestelijken van de MMA.

De MMA probeert het beste van twee werelden te krijgen. Aan een kant
profiteert het sowieso van de anti-Amerikaanse stemming, waar zij de
peetvader van is. Aan de andere kant probeert de MMA zo veel mogelijk uit de
brand te slepen door te onderhandelen met de machthebbers, de generaals.

Die zitten zelf eveneens in een patstelling. Generaal-president Pervez
Musharraf heeft de steun van de VS nodig om zijn op weinig democratische
manier verworven machtspositie te handhaven, maar kan zich in zijn land
momenteel weinig pro-Amerikaanse uitspraken veroorloven.

De MMA kijkt ondertussen wel uit om in te gaan op het aanbod van de grote
partijen om in de meerderheid te komen. In dat geval komen ze onder het
gezag van Musharraf en zijn rechterhand, premier Zafarullah Jamali en worden
ze eveneens aan handen en voeten gebonden.