Uribe’s verwezenlijkingen:

• Veiligheid
  Dankzij Uribe’s politiek van ‘democratische veiligheid’ is het leven in de Colombiaanse steden er voor de burgers een heel stuk op vooruit gegaan. Dat komt door de grotere inzet van militairen en burgerpatrouilles, maar ook dankzij de onderhandelingen met AUC-paramilitairen die verantwoordelijk waren voor het grootste aantal mensenrechtenschendingen. De stedelingen hebben nu meer bewegingsvrijheid en de kans op ontvoering daalde met maar liefst 73 procent in Uribe’s eerste ambtstermijn.
• Sociale zekerheid en jobs
  Uribe heeft heel wat extra geld uitgegeven voor de sociale zekerheid in Colombia. Twee miljoen mensen extra krijgen zorg en eten van het Instituut voor Familiaal Welzijn (ICBF). Ook de werkloosheid is in Uribe’s eerste ambtstermijn aanzienlijk gedaald.
• Bevrijding gijzelaars
  Eén van Uribe’s belangrijkste programmapunten was het terugdringen van de Farc in het land. Onder zijn presidentschap werden heel wat gijzelaars bevrijd uit de handen van de Farc-guerillero’s, waaronder de Frans-Colombiaanse voormalige presidentskandidate Ingrid Betancourt. In 2008 werd Betancourt, die in februari 2002 was ontvoerd, bevrijd door het Colombiaanse leger.
• Twee ambtstermijnen
  Toen het Hooggerechtshof besliste dat Uribe zich niet voor een derde keer kandidaat kon stellen voor de presidentsverkiezingen, heeft hij zich daar bij neergelegd.

MO* vroeg ook de ngo Oficina Internacional de los Derechos Humanos-Acción Colombia (Oidhaco) en Colombia-kenner An Vranckx, die aan de vakgroep Studie van de Derde Wereld (Ugent) politieke problemen van Latijns-Amerika doceert, om een reactie.

Het Oidhaco wijst erop dat het aantal moorden in Colombia is afgenomen, noemt het positief dat Uribe redelijk open staat tegenover samenwerking met de Verenigde Naties, en stelt dat het Hooggerechtshof in Colombia goed functioneert, ‘en dat is goed voor de democratie’.

Ook An Vranckx noemt de verbeterde veiligheid in Colombia een grote verwezenlijking. Zo is er een scherpe en snelle daling in het aantal moorden. Vranckx: ‘In 2002 ging het nog om meer dan 28.000 moorden, in 2008 daalde dat tot 15.000.’ 

‘Vroeger kon je op straat gekidnapt worden, maar ook vermoord of overvallen, omdat de staat het zo moeilijk had elk stukje van het territorium onder controle te houden en dus te beletten dat eender welke crimineel je daar in de nek viel. Door die onveiligheid was ondermeer binnenlandse handel erg moeilijk. Maar ook bijvoorbeeld de infrastructuur werd opgeblazen door de guerrilla.’

Colombia heeft sindsdien een hele ommekeer doorgemaakt, aldus Vranckx, op heel veel verschillende gebieden. ‘Daardoor geraakt het vertrouwen in de staat stilaan hersteld, in de legaliteit en in de verwachting dat wetten nageleefd worden. Dat heeft als gevolg dat veel meer dan enkele jaren geleden geïnvesteerd wordt in de Colombiaanse economie, ook door het buitenland en niet in de laatste plaats door Europese bedrijven. Dat schept werkgelegenheid in de formele economie -iets waar de Colombiaanse bevolking erg veel behoefte aan had en heeft.’

Een ander belangrijk punt is volgens An Vranckx de gezondheidszorg, die door de staat gesubsidieerd wordt en miljoenen Colombianen meer bereikt dan vroeger. Volgens het Ontwikkelingsprogramma van de VN (UNDP) zijn de overheidsuitgaven voor gezondheid enorm gestegen. Miljoenen Colombianen van zowel het platteland als de steden hebben hierdoor toegang tot ziektezorg. 

 
Uribe’s tekortkomingen:

• Paramilitaire groeperingen
  Eén van Uribe’s programmapunten was het ontwapenen van paramilitaire groeperingen. Dat is bij één van de drie grootste –de AUC- gelukt. Maar dat succes is relatief: slechts een deel leverden hun wapens in en maar enkelen werden voor de rechtbank gebracht. Een aantal voormalige leden van het AUC heeft zich bovendien een weg gebaand naar nieuwe groeperingen, vaak ongestructureerde gewapende bendes –de zogenaamde ‘new illegal armed groups’ (niags). Die vormen -in combinatie met versnipperde drugsnetwerken, die na het oprollen van de grote kartels hun weg zoeken in de samenleving- een bijzonder gevaarlijke combinatie.
• Falsos positivos
  In de zaak van de zogenaamde ‘falsos positivos’ werd Colombia zelfs door de VS terecht gewezen. Falsos positivos is een fenomeen dat vooral de bevolking op het platteland teistert. Onschuldige burgers werden door militairen gedood en vervolgens vermomd als guerrillero’s. Op die manier lieten de militairen het aantal successen in de strijd tegen de Farc groter lijken en streken ze een hoger soldij op. Ondertussen heeft de overheid proberen te remediëren: 51 soldaten zijn ontslagen en tegen 75 loopt er een onderzoek.
• Amerikaanse militairen
  De Verenigde Staten en Colombia zijn sinds Plan Colombia (gezamenlijk aanpakken van drugs en geweld) trouwe bondgenoten. In een akkoord tussen de twee landen werd er aan de VS extra toegang verleend tot zeven militaire basissen in Colombia. Buurlanden Venezuela, Ecuador en Brazilië zien deze extra Amerikaanse aanwezigheid als een bedreiging voor de stabiliteit van de regio.
• Regionale spanning
  In maart 2008 viel het Colombiaanse leger binnen in een kamp van de Farc in Ecuador. Deze inval leidde tot een conflict tussen Colombia en Ecuador.
• Lot van plattelandsbewoners
  Hoewel het leven voor de stedelingen erop vooruit is gegaan, is dat voor de plattelandsbewoners wel anders. In hun dorpen is het gewelddadige conflict nog steeds niet opgelost. Ook het aantal interne vluchtelingen is toegenomen in Colombia.
• Straffeloosheid
  De straffeloosheid in het land frustreert heel wat Colombianen. Deze straffeloosheid geldt vooral voor paramilitairen die zich ontwapend hadden na de onderhandelingen. Hoewel zij vaak heel wat mensenrechtenschendingen gepleegd hebben, besloot Uribe hen amnestie te verlenen, iets wat de Colombiaanse bevolking niet bestempelt als gerechtigheid.
• Beschuldigd van banden met paramilitairen en maffiosi
  Een aantal medestanders van Uribe die zetelen in het parlement worden beschuldigd van banden met drugskartels. Uribe zelf en zijn broer worden beschuldigd van banden met paramilitairen, die op hun beurt banden hebben met drugskartels en drugssmokkelaars. Tegen enkele parlementsleden loopt een rechtszaak nadat hun banden met paramilitaire groeperingen bewezen werden -het zogenaamde Paragate-schandaal.

MO* vroeg de ngo Oficina Internacional de los Derechos Humanos-Acción Colombia (Oidhaco) en Colombia-kenner An Vranckx om een reactie.

Oidhaco: ‘De zogenaamde Falsos positivos zijn enorm toegenomen onder het mandaat van Uribe. Een voorbeeld daarvan zijn de zogenaamde Madres de Soacha. De zonen van deze elf moeders werden ontvoerd in Soacha -een buitenwijk van Bogota- en later dood teruggevonden ver buiten de hoofdstad. Ze waren geëxecuteerd en het leek alsof ze een gewapende groepering waren, omgekomen in een gevecht. De regering moest achteraf toegeven dat de veiligheidsdienst verantwoordelijk was voor hun dood.’

‘Uribe beweert dat er geen paramilitairen meer aanwezig zijn in Colombia. Maar het is door organisaties van de VN al bewezen dat dat wel nog het geval is.’

‘Colombia leeft tegenwoordig op gespannen voet met zijn buurlanden, de spanningen zijn de laatste jaren enorm gestegen. Vooral met Venezuela en Ecuador, maar ook met Brazilië, door de aanwezigheid van Amerikaanse soldaten in Colombia.’

An Vranckx: ‘De buitenlandse politiek is een ramp. Colombia is zo met zichzelf bezig dat het de manier waarop het zich naar het buitenland toe profileert op z’n Colombiaans overlaat aan vrienden van vriendjes van de president. Dit is een punt waar Uribe het niet beter dan zijn voorgangers heeft gedaan.’