Ontbreken geboortebewijs maakt meer dan half miljard kinderen uiterst kwetsbaar

15 jaar is volgens de VN-Conventie uit 1990 de minimumleeftijd om in een strijdmacht te worden ingelijfd, en een bijkomend ‘optioneel protocol’ uit februari 2003 verbiedt kinderen onder de 18 te betrekken bij vijandelijkheden en stelt strikte voorwaarden om hen zelfs maar te rekruteren. Maar die bepaling blijft vaak dode letter. Want als VN-vertegenwoordigers of mensenrechtenactivisten groeperingen op het matje willen roepen, stuiten ze steevast op hetzelfde probleem: men beweert dat de kinderen wel degelijk oud genoeg zijn. De echte leeftijd van vermeende kindsoldaat nakijken kan vaak niet, omdat ze meestal geen geboortebewijs bezitten.

Elke keer dat je met een kindsoldaat spreekt, laten ze hem zeggen dat hij ouder is dan 18, zei ook Olara Otunnu, de vice-secretaris-generaal voor Kinderen en Gewapende Conflicten van de VN toen hij terugkwam uit Sri Lanka. De Tamil Tijgers daar zijn wereldwijd berucht omdat ze duizenden minderjarigen inzetten als soldaten in hun twintigjarige onafhankelijkheidsstrijd.

Een vergelijkbaar probleem stelt zich bij de strijd tegen kinderarbeid. Volgens de Internationale Arbeidsorganisatie werken in totaal zo’n 246 miljoen kinderen. Een wettelijke minimumleeftijd instellen is dan wel een eerste stap. Maar zonder een geboorteregistratiesysteem om de leeftijden van de kinderen te verifiëren, kunnen overheidsdiensten moeilijk optreden, stelt de studie.

Kinderen zonder geboortebewijs zijn nog op andere manieren extra kwetsbaar. Sommigen, met name aids-wezen, lopen door het gebrek aan papieren hun erfenis mis. In bepaalde landen kunnen ze niet meelopen in de vaccinatieprogramma’s. Een aantal nationale wetten ter bescherming van kinderen schiet hun doel voorbij, zoals bijvoorbeeld de wet die in veel landen seksuele relaties met een meisje jonger dan 16 altijd als verkrachting klasseert. Zonder geboortebewijs en dus bewijs van de leeftijd van een meisje komt het moeilijk tot een veroordeling.

De studie geeft het voorbeeld van een meisje in Nepal dat over de grens was gesmokkeld naar een Indiaas bordeel. Maar omdat ze nergens geregistreerd stond was er geen bewijs hoe oud ze was, uit welk land ze kwam of zelfs maar dat ze bestond. Daarom weigerde de politie haar op te sporen Dat is heel verontrustend als je weet dat er jaarlijks naar schatting 200.000 Nepalese vrouwen en meisjes verdwijnen en waarschijnlijk naar India worden gesmokkeld, zegt de studie.

Hoeveel kinderen in totaal zonder geboortebewijs rondlopen, weet niemand. Plan houdt het op een half miljard. Jaarlijks komen er 48 miljoen bij. Omdat het om zo’n grote aantallen gaat, verstoren ze ook de wereldwijde bevolkingsstudies en werken plaatselijke overheden bij het opstellen van beleidsplannen met verkeerde schattingen van het aantal kinderen. (ADR/PD)