Ontario krijgt mogelijk sharia-rechtbank

Een eigen rechtbank voor geloofsgenoten zou geen exclusief voorrecht voor moslims zijn in de provincie Ontario. Verschillende joodse en christelijke gemeenschappen maken er al sinds 1991 gebruik van een eigen civiele rechtspraak. Dat is het gevolg van de Arbitragewet, die het mogelijk maakt dat rechtbanken in Ontario burgerlijke klachten afwentelen op religieuze organisaties. De wet zorgt ervoor dat beslissingen die genomen door religieuze organen wettelijk erkend worden. Er zijn wel twee voorwaarden: de uitspraak moet in overeenstemming zijn met de Canadese wetten en beide partijen moeten vrijwillig deelnemen aan het proces.

Moslimorganisaties vragen nu om de sharia, de juridische interpretatie van de Koran en andere geschriften, te kunnen toepassen bij familiale geschillen. De liberale provinciale premier Dalton McGuinty heeft procureur-generaal Marion Boyd opgedragen te onderzoeken of de religieuze codes van de Islam in overeenstemming zijn met de Canadese wetten. Geen makkelijke opdracht, want er zijn verschillende versies van de sharia.

Riad Saloojee, een woordvoerder van de Raad voor Amerikaans-Islamitische Relaties (CAIR-CAN) voorspelt dat veel Canadese Moslims naar een islamitische rechtbank zullen stappen omdat de rechtspraak sneller, goedkoper en vertrouwelijker is dan in de reguliere rechtbanken.

Het vooruitzicht zorgt voor verdeeldheid onder de moslimgemeenschap in Canada, die ongeveer 700.000 gelovigen telt. Voor de ene moslim is de sharia de ideale manier om conflicten op te lossen, de andere ziet het als een middel om vrouwen te onderdrukken.

Op papier kunnen alle betrokkenen die voor een islamitische rechtspraak kiezen op elk moment beslissen weer op een Canadese rechtspraak over te schakelen.

Alia Hogben, de directeur van de Canadese Raad voor Moslimvrouwen, gelooft echter niet dat er veel vrije wil aan te pas zal komen. Het is erg moeilijk voor een moslimvrouw om in te gaan tegen de wil van haar familie, haar gemeenschap en haar moskee.

Ook de Iraans-Canadese Haideh Moghissi, een sociologe aan de universiteit van York, is één van de felste tegenstanders tegen de komst van een sharia-rechtbank in Ontario. Er is veel verzet bij moslimvrouwen in Canada, zegt Moghissi, die interviews afnam bij verschillende generaties in het kader van een academisch project over ‘Gender en islam’. De meeste vrouwen zijn volledig afhankelijk van hun man.

In veel landen waar de sharia wordt toegepast, trekken vrouwen aan het kortste eind bij disputen over scheidingen, hoederecht, alimentatiegeld en erfenissen. Mannen krijgen bij een erfenis doorgaans twee keer zoveel als vrouwen, zegt Moghissi. De sociologe denkt dat mannen die vechten voor het hoederecht over hun kinderen de Arbitragewet zullen gebruiken om een uitspraak in hun voordeel te krijgen. Het is geen uitzondering dat een man die de strijd verliest voor een Canadese rechtbank, er gewoon vandoor gaat naar het Midden-Oosten. Dergelijke ouderlijke ontvoeringen komen de laatste drie jaar steeds frequenter voor.

Ook Tarek Fatah van het seculiere Muslim Canadian Congress is mordicus tegen. De kern van de zaak is dat de moslimleiders in Canada bang zijn van de rechten die vrouwen krijgen in deze samenleving. Ze vinden het bedreigend, omdat ze dan de controle verliezen over hun gemeenschap.

Maar Mohamed Elmasry, de voorzitter van het Canadian Islamic Congress, denkt dat een burgerlijke rechtbank volgens islamitisch recht eerder een zegen wordt dan een vloek. De mensen gaan nu normaal naar een lokale imam als er een geschil is in de familie. Het is beter dat dergelijke bemiddelingen professioneel opgevolgd worden.

Als de Canadese islamitische rechtbank erkend wordt, dan zal ze de eerste zijn in Noord-Amerika en Europa. Het zal een precedent worden, waarschuwt Moghissi. Je zal zien dat migrantengemeenschappen, of althans de conservatieve elementen daarin, dezelfde rechten vragen als in Canada. (ADR)

+Muslim Canadian Congress (www.muslimcanadiancongress.org)
+Canadian Council of Muslim Women (www.ccmw.com)
+Council on American Islamic Relations Canada (www.caircan.ca)