Oegandezen hopen op vredesakkoord met LRA

“Ik wil graag opnieuw beginnen. De vredesbesprekingen kunnen daarbij helpen. Als er uiteindelijk een akkoord wordt ondertekend, kan ik mijn vader naar huis brengen een een fatsoenlijke begrafenis geven.”
In Noord-Oeganda is een hele generatie opgegroeid in kampen voor ontheemden, afhankelijk van hulporganisaties. Bogomin wacht nu in zijn dorp Paicho op een besluit van de dorpsoudsten die moeten bepalen welke grond aan zijn overleden ouders toebehoorde. Meer zorgen maakt hij zich echter over de vredesbesprekingen, die niet erg voorspoedig verlopen.
Sinds 1986 raakten ongeveer twee miljoen mensen ontheemd door het gewapende conflict in Noord-Oeganda. De burgeroorlog zou direct en indirect aan bijna een miljoen mensen het leven gekost hebben. Rebellen van het Verzetsleger van de Heer (LRA) werden berucht om hun moorden op en verminkingen van mensen die hun strijd tegen de regering niet steunden. Het LRA ontvoerde ook duizenden kinderen, die werden ingezet als soldaten en seksslaven voor commandanten.

Internationaal Strafhof

Vredesbesprekingen die in 2006 van start gingen onder leiding van Riek Machar, de vice-president van de Zuid-Soedanese regering, boekten langzaam maar zeker succes. Maar na twee jaar onderhandelen, waarin ook LRA-vertegenwoordigers door Noord-Oeganda reisden om in gesprek te gaan met de bevolking en vergeving te vragen voor de begane wreedheden, weigerde LRA-leider Joseph Kony in april het definitieve akkoord te ondertekenen.
In plaats daarvan eiste hij opheldering over de aanklachten van het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag tegen hem en andere LRA-leiders. De LRA-leiders worden beschuldigd van verschillende oorlogsmisdaden, waaronder verkrachting, ontvoering en verminking van burgers en het gebruik van kindsoldaten.
Het nog niet ondertekende akkoord pleit voor het opzetten van speciale rechtbanken in Oeganda, zodat de tijdens het conflict begane misdaden daar berecht kunnen worden. Daarbij zou de mato oput, een traditionele manier van rechtspraak waarin verzoening centraal staat, moeten worden toegepast. Bij mato oput erkent een aangeklaagde zijn misdaden en drinkt daarna een bitter kruidenmengsel.
Critici als Francis Onyango, lid van de Oegandese Coalitie van het ICC, wijzen erop dat mato oput ook vereist dat de slachtoffers of hun verwachten gecompenseerd worden. Iets wat vrijwel onmogelijk is gezien de grote schaal waarop de misdaden zijn begaan. Mato oput is volgens Onyango, die onder meer tot taak heeft Oegandezen van informatie te voorzien over de rol van het Internationaal Strafhof, niet geschikt voor de berechting van de LRA-leiders.
Hoofdaanklager Luis Moreno Ocampo van het ICC wil de aanklachten tegen de drie belangrijkste commandanten van het LRA niet intrekken, los van een eventuele overeenkomst tussen het LRA en de Oegandese regering.

Vergeving

Tijdens een toespraak op 6 juni zei de Oegandese president Yoweri Museveni dat de vredesbesprekingen zijn vastgelopen. Hij zei dat het Oegandese leger zich voorbereid op plan B: een militaire confrontatie met de rebellen die zich nu schuil houden in de jungle in het grensgebied met de Democratische Republiek Congo (DRC) en de Centraal Afrikaanse Republiek.
De legerleiders van Rwanda, Soedan, Oeganda en Congo spraken vorige week in Oeganda over gezamenlijke operaties tegen de rebellen en de mogelijke arrestatie van LRA-leiders.
Alfred Bogomin wil van oorlog niets meer weten. “Waarom kan de regering niet verder praten met het LRA? Wij, de slachtoffers, hebben Kony vergeven.” Veel burgers in Noord-Oeganda vrezen dat hervatting van de strijd een terugkeer naar de kampen betekent.
De Oegandese regering heeft zich intussen een moeilijke positie gemanoeuvreerd. De zaak van de LRA-leiders werd aan het Internationaal Strafhof uitbesteed, terwijl het Oegandese volk bereid is de rebellen te vergeven in ruil voor een vredesakkoord.