Kiest Colombia een groene president?

Aanvankelijk lag de conservatieve kandidaat Juan Manuel Santos voorop in de peilingen. Santos werd aangeduid door huidig president Álvaro Uribe, die zich niet voor een derde termijn kandidaat kan stellen. Maar eind april sprong Antanas Mockus voor het eerst over Santos.

Volgens de laatste peilingen wordt het zondag een nek-aan-nekrace. Wellicht haalt geen enkele kandidaat de vereiste 50 procent. In dat geval komt er op 20 juni een tweede ronde tussen Santos en Mockus. Als het zover komt, dan geven de meeste opiniepeilingen Mockus een comfortabele voorsprong, maar de laatste dagen lijkt Santos wat van zijn achterstand goed te maken.

Schandalen

Mockus is filosoof, wiskundige en voormalig burgemeester van Bogota. Veel Colombianen zien in hem de belichaming van een totaal nieuwe vorm van politiek. Ze keren zich af van de talloze politieke schandalen waardoor het land de laatste jaren werd geteisterd. Zo werden verkiezingsresultaten gekocht en oppositieleden bespioneerd.

Juan Manuel Santos wordt dan weer geprezen om zijn militaire successen tegen de linkse rebellen van de FARC, onder meer de bevrijding van de Frans-Colombiaanse Ingrid Betancourt, een voormalig presidentskandidate, in 2008.

Valse positieven

Maar tegelijk wordt Santos achtervolgd door het schandaal van de “valse positieven”, een van de grootste schandalen ooit in Colombia. In zijn strijd tegen de FARC doodde het Colombiaanse leger jarenlang honderden onschuldige jongeren die nadien als leden van de FARC werden opgevoerd. Op die manier wilden de militairen hun efficiëntie bewijzen en de daaraan verbonden premies opstrijken.

De praktijk begon al in 2005, een jaar voordat Santos defensieminister werd, maar de meeste moorden vonden juist tijdens Santos’ periode plaats, merken zijn tegenstanders nu op. Justitie onderzoekt momenteel de dood van tweeduizend Colombianen in dat verband. Daarvan zijn er 274 “valse positieven” uit 2006 geïdentificeerd, 505 in 2007, 156 in 2008 en 16 in 2009, Santos’ laatste jaar als minister.

Santos zegt dat hij aanvankelijk niets van de praktijken wist. Hij herhaalt steeds weer dat de klachten over “valse positieven” vanaf 2008 “drastisch zijn gedaald”, onder meer als gevolg van een nieuwe richtlijn voor militairen die premies veel minder laat afhangen van het aantal gedode vijanden.

Volgens Mockus zijn president Uribe en presidentskandidaat Santos niet strafrechtelijk verantwoordelijk maar wel moreel en politiek. De groene kandidaat stelt dat ze te laat in actie zijn gekomen. Pas in oktober 2008 ontsloeg de regering 27 betrokken officieren, na een verrassingsbezoek van VN-mensenrechtencommissaris Navi Pillay. “Was dat een antwoord toen men zich rekenschap gaf van de feiten? Of gaf men zich er rekenschap van dat de wereld er zich rekenschap van had gegeven?”, zegt Mockus.