Indiase patentwet dreigt goedkope geneesmiddelen schaars te maken

De Wereldwijde Campagne tegen Wijzingen in het Indiase Patentrecht (GCAIPA) wil op 26 februari tijdens een mondiale actiedag protesteren tegen de voorgestelde patentwet. De Indiase regering lanceerde de tekst al op 26 december 2004, maar het voorstel is toen grotendeels aan de publieke aandacht ontsnapt omdat alle aandacht uitging naar de tsunami. Het Indiase parlement heeft nu nog zes maanden de tijd om het voorstel te bekrachtigen en om te zetten in een wet. Actievoerders en deskundigen proberen druk uit te oefenen op de volksvertegenwoordigers om het voorstel te verwerpen.

De Indiase farmaceutische industrie is de op drie na grootste ter wereld en voert producten uit naar ongeveer tweehonderd landen. India is nooit sterk geneigd geweest internationale patenten op geneesmiddelen te respecteren. Daardoor produceert India veel goedkope kopieën van veelgebruikte geneesmiddelen.

De voorstanders van strengere patenten op farmaceutische producten, zoals de Wereldhandelorganisatie die voorschrijft, wijzen op de zware investeringen die nodig zijn voor onderzoek naar en ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen. Maar de GCAIPA, de wereldwijde campagne, laat een andere stem horen. Voor HIV- en aidspatiënten is het van cruciaal belang dat India goedkope aids-remmers en andere generische medicijnen kan blijven aanbieden. De goedkeuring van de nieuwe wet zou een grote stap achteruit betekenen, net nu gezondheidswerkers en medici proberen het toenemend aantal gevallen van malaria en tbc in India aan te pakken, stelt de GCAIPA in een petitie aan de Indiase regering. Niet alleen Indiërs, maar ook veel inwoners van Afrikaanse landen als Ghana en Zuid-Afrika die goedkope generische middelen uit India invoeren, dreigen nu de strijd tegen aids te verliezen.

B.K. Keyala, een van de meest vooraanstaande Indiase deskundigen inzake patentrecht, wijst erop dat de nieuwe Indiase patentwet op sommige plaatsen zelfs verder gaat dan wat vereist is volgens het TRIPS-akkoord. Dat is een verdrag over de handelsgebonden aspecten van intellectueel eigendomsrecht dat binnen de WHO werd opgesteld. Tijdens de ministerconferentie van de WHO in Doha van november 2001, kwamen de lidstaten overeen dat het TRIPS-akkoord de leden niet mag verhinderen maatregelen te nemen ter bescherming van de volksgezondheid, met name de toekenning van zogenaamde dwanglicenties die plaatselijke producenten toelaat geneesmiddelen die dringend nodig zijn te kopiëren zelfs als de patenthouder daar niet mee akkoord gaat. Zij stemden ook in met een vrijstelling voor farmaceutische patenten voor de minst ontwikkelde landen tot 2016. Op 30 augustus 2003 vergemakkelijkten bepaalde leden van de WHO in het zogenaamde TRIPS-plus-akkoord ook de invoer van goedkope generische middelen voor landen die zelf geen geneesmiddelenproductie hebben,

Keyala en andere deskundigen zijn ervan overtuigd dat gewone medicijnen na de goedkeuring van de nieuwe Indiase patentwet veel te duur zullen worden voor de gewone Indiërs en ook voor de inwoners van andere landen die massaal generische middelen uit India invoeren. Mira Shiva, een arts die verbonden is aan de Indiase Vrijwillige Gezondheidsvereniging VHAI, wijst erop dat veel mensen in India zich nu al geen medicijnen kunnen veroorloven, zelfs niet voor de behandeling van HIV en aids.

William Haddad, een prominent actievoerder voor de invoer van goedkope generische middelen in de VS, noemt de nieuwe Indiase patentenwet bijzonder ongelukkig en wijst erop dat het TRIPS-akkoord zeker niet is opgesteld in het belang van de volksgezondheid. Haddad, die in de VS vaak “de vader van de generische middelen” wordt genoemd, vertegenwoordigt de Vereniging van Producenten van Generische Geneesmiddelen. Hij meent dat de generische sector in zijn land ernstige schade zal lijden omdat het door de nieuwe Indiase wet niet meer mogelijk zal zijn te beschikken over grote hoeveelheden medicijnen en grondstoffen uit India. Haddad gelooft niet dat de prijzen voor geneesmiddelen in de VS zo hoog liggen omwille van de hoge kosten voor onderzoek, zoals vaak wordt beweerd. Hij meent dat dit veeleer een alibi van de multinationale ondernemingen om hun prijzen hoog te houden.

Ook een redactioneel artikel in ‘The New York Times’ van 18 januari wijst erop dat de nieuwe Indiase patentwet weinig van doen heeft met vrije handel en veel meer met de lobbymacht van de farmaceutische bedrijven in de VS en Europa. Volgens Amit Sen Gupta, een arts van de vrijwilligersorganisatie Delhi Science Forum, verdedigt de regering de nieuwe wet vooral met halve waarheden en hele leugens en moeten die in het parlement worden ontkracht. Neem het vaak aangehaalde argument dat er op 97 procent van de medicijnen al geen patent meer rust en dat er daarvoor dus niets verandert - dat cijfer is gewoon nergens op gebaseerd, meent Gupta. Wat werkelijk telt, is hoe snel medicijnen achterhaald zijn, en dat is vooral belangrijk voor middelen ter behandeling van besmettelijke ziekten als tbc, malaria, longontsteking en HIV en aids. Wat telt zijn niet de medicijnen die vrij zijn van patenten. Waar het om gaat, is dat nieuwe middelen die nodig zijn ter vervanging van oude, niet meer werkzame medicijnen nu onder een patent vallen en op die manier niet meer betaalbaar zijn. (LD/PD)