Dood door ophanging op Japanse ontbijtradio

De laatste seconden in het leven van een Japanse terdoodveroordeelde: een krakende stem met enkele onverstaanbare laatste woorden, het valluik dat openklapt en het striemende geluid van de drie meter lange strop. Een gongslag maakt duidelijk dat het is afgelopen. Op de achtergrond speelt een bandopname met boeddhistische gezangen.
De bandopname is 53 jaar oud en diende voor de opleiding van het gevangenispersoneel dat bij de executie betrokken is. Het geluidsfragment, dat door tegenstanders van de doodstraf naar buiten werd gesmokkeld, paste in een reportage van één uur over wat de 106 gevangenen in de Japanse dodencel te wachten staat.
“We streven naar een waardig levenseinde”, zegt een bewaker. “De handen en voeten van de gevangene worden gebonden zodat hij niet aan het einde van het koord hangt te stuiptrekken.” In een aparte kamer drukken drie tot vijf bewakers een knop in waarvan slechts één het valluik opent. Op die manier houdt eenieder voor zichzelf de mogelijkheid open dat iemand anders de fatale druk op de knop gaf.

Kille logica

Het radiostation, dat die ochtend zo’n 100.000 mensen bereikte, werd kort daarna overspoeld door emails en telefoontjes. De meeste luisteraars waren positief over de documentaire: “Ik moest huilen toen ik de stem hoorde van de man die werd opgehangen. Nu weet ik wat die mensen moeten doormaken”, zei een luisteraar.
“De details waren schokkend”, zegt de 26-jarige Hiro Kawaguchi, “Ik heb geleerd dat de executieruimtes zijn bekleed met gemakkelijk afwasbaar materiaal en nog eens worden bedekt met plastic zeilen. Na de executie wordt alles schoongespoten. Het is toch ondenkbaar dat ze zo’n kille logica toepassen op menselijke wezens.”
Andere luisteraars verweten de programmamakers dat ze niets hadden gezegd over de misdaden van de anonieme terdoodveroordeelde en de gevoelens van zijn slachtoffers. “Het was zeker interessant om naar zo’n zeldzame uitzending over de doodstraf te kunnen luisteren”, zegt zakenvrouw Toshie Komatsu, “Maar de uitzending ging niet over de gevoelens van de slachtoffers, dus wat de doodstraf betreft blijf ik onbeslist.”

“Laat voorstanders doodstraf executie bijwonen”

Voor academicus Andrew Horvat volstaat een bandopname van een executie niet om het publiek wakker te schudden. “Iedereen die zich een voorstander noemt van de doodstraf zou moeten worden gedwongen eens een executie bij te wonen. Ik vind dat alle juryleden die iemand ter dood veroordelen hun verantwoordelijkheid moeten nemen en erbij moeten zijn wanneer het vonnis wordt voltrokken.” Japan schakelt volgend jaar over op een jurysysteem bij zware misdrijven.
De directeur van radiozender NCB, Katsuhiko Shimizu, wilde niet zeggen hoe de zender aan de bandopname was geraakt maar zei wel dat het openbaar ministerie had geprobeerd om de uitzending te laten tegenhouden.
“Er bestaat in Japan geen transparantie over de doodstraf. De luisteraars hebben er geen idee van wat er precies gebeurt. Daarom wilden we hun informeren. De gevangenen horen pas de ochtend van de dag zelf dat ze zullen worden terechtgesteld. Hun families vernemen het nieuws pas als hen wordt gevraagd het lichaam te komen afhalen.”
Volgens een recente peiling steunt 80 procent van de Japanners de doodstraf. Dit jaar vonden zeven executies plaats, waarvan vier in april.