Colombiaanse legerchef stapt op

Montoya werd voor veel Colombianen een held door de bevrijding van de Frans-Colombiaanse Ingrid Betancourt op 2 juli van dit jaar. De voormalige presidentskandidate was de bekendste gevangene van de FARC, de grootste linkse rebellengroep in het land. De gedurfde bevrijdingsoperatie, waarbij ook drie gegijzelde Amerikanen en 11 Colombiaanse agenten en soldaten konden worden gered, slaagde zonder dat er een schot werd gelost.

De Colombiaanse president Álvaro Uribe benoemde generaal Óscar González als nieuwe legerchef. Uribe had daarbij veel lof over wat Montoya voor Colombia gedaan had. Maar de generaal was al langer omstreden. De Washington Post hoorde al half september van een medewerker van de procureur-generaal in Bogota dat er een onderzoek liep tegen Montoya. De Colombiaanse regering ontkende dat toen.

Luis Adrián Palacio, een voormalig lid van een Colombiaanse paramilitaire groep, leverde het Colombiaanse gerecht informatie over de samenwerking tussen Montoya en paramilitairen in de noordwestelijke stad Medellin. Het gaat met name om de door Montoya geleide Operatie Orion, waarbij Colombiaanse troepen al dan niet in samenspraak met plaatselijke doodseskaders de armenwijk Comuna 13 binnenvielen om de wijk te “zuiveren” van linkse rebellen. Volgens Iván Cepeda, een woordvoerder van de Beweging van de Slachtoffers van Staatsmisdaden (MOVICE), ‘verdwenen’ er tijdens die operatie mensen en is er ook sprake van massagraven in Comuna 13.

Triple A

Cepeda is tevreden met het ontslag van Montoya. “Hij wordt in verband gebracht met veel mensenrechtenschendingen. Eind de jaren 70 werd hij bijvoorbeeld geassocieerd met de “Triple A” (Amerikaanse Anticommunistische Alliantie), een paramilitaire groep die in Bogota actief was tegen oppositieleden, advocaten en journalisten.”

Het vertrek van de legerchef komt na het ontslag vorige week van enkele Colombiaanse kolonels en een twintigtal andere legerofficieren. Ze werden de laan uitgestuurd voor hun rol in de moord op dakloze jongeren uit Bogota. Het leger deed de vermoorde jongeren doorgaan voor rebellen die bij gevechten om het leven waren gekomen.

VN-mensenrechtencommissaris Navi Pillay verklaarde zaterdag dat dergelijke ontvoeringen en standrechtelijke executies blijkbaar “wijdverbreid” zijn in Colombia en “systematisch” worden toegepast. Volgens Cepeda gaat het om duizenden gevallen.

Naast de legertop lijkt ook de Colombiaanse regering niet al te zeer wakker te liggen van mensenrechtenschendingen. De regering heeft een programma lopen waarbij informanten beloond worden voor informatie die bijdraagt tot succesvolle operaties tegen de guerrilla waarbij rebellen gedood kunnen worden. Dat is een uitnodiging tot misbruik.

Sommige buitenlandse bondgenoten van Colombia vinden ook dat de regering in Bogota meer moet ondernemen tegen mensenrechtenschendingen. Op 31 oktober tekenden de Amerikaanse ambassadeur William Brownfield en de Colombiaanse minister van Defensie Juan Manuel Santos een overeenkomst over Amerikaanse bijstand voor opleidingen over de mensenrechten en over het internationaal humanitair recht voor het Colombiaanse leger.

De Britse regering nam in oktober de praktijk van standrechtelijke executies door het Colombiaanse leger twee keer publiekelijk op de korrel.