Colombia is groter dan de emotie om Betancourt

Ik denk dat iedereen het nieuws van de bevrijding van Ingrid Betancourt met grote vreugde heeft ontvangen. Naast ingrid Betancourt werden ook 3 Amerikanen bevrijd, die reeds vijf jaar in handen waren van de FARC. Deze 3 werden gevangen genomen nadat hun vliegtuig neergehaald werd. Daarnaast zijn er nog 11 leden van de strijdkrachten (leger en politie) bevrijd. Onder hen waren er die reeds 10 jaar gevangen zaten in de Colombiaanse jungle.
Omdat dit emo-nieuws is, heeft het natuurlijk heel veel aandacht gekregen in de internationale pers. En inderdaad: het waren aandoenlijke beelden om Ingrid in de armen te zien vallen van haar moeder Yolanda Pulecio, een andere sterke vrouw. En dan de omhelzing met haar kinderen Mélanie en Lorenzo. Ze waren respectievelijk 16 en 13 jaar toen Ingrid gevangen werd genomen. Ook de beelden dat Ingrid en haar moeder op de knieën vallen om te bidden, waren voor ons wellicht onbegrijpelijk maar erg indrukwekkend.  Tekenend voor Betancourt is natuurlijk dat ze onmiddellijk verwees naar de de vele gijzelaars van de FARC en het ELN die ze moest achterlaten. Dit engagement voor een ander Colombia heeft ze ondanks meer dan zes jaar gevangenschap in de jungle niet opgegeven. Spijtig genoeg moeten we vaststellen dat men dit emo-moment niet gebruikt om duiding te geven over de hele situatie van schendingen van de mensenrechten die buiten de schijnwerpers van de wereldpers in alle hevigheid verder gaan.
Dat er nog zo’n 700 gevangenen in handen zouden zijn van de FARC, dat wordt misschien nog wel terzijde vermeld. Maar hebben jullie iets gelezen over de drie tot vier miljoen vluchtelingen in eigen land? Dat is nochtans de grootste humanitaire crisis van Latijns-Amerika. Dat dit gepaard gaat met het wederrechtelijk ontnemen van miljoenen hectares grond van boeren, indígenas en Afro-Colombianen, heb ik ook nergens gelezen of gehoord. Nog minder dat de paramilitairen, ondanks hun zogenaamde ontwapening of demobilisatie, in feite gelegaliserd zijn en hun strategie van economische, sociale en politieke overheersing gewoon voortzetten.
Heeft iemand van jullie gelezen dat onder het bewind van Uribe jaarlijks minstens 200 mensen buitenrechtelijk terechtgesteld worden door de veiligheidstroepen zelf? Heel dikwijls worden deze slachtoffers valselijk gepresenteerd als “guerrilleros gesneuveld in gevecht”. In welk land kan de Minister van Defensie aanblijven als zijn leger weerloze burgers buitenrechtelijk executeert ?
Hebben jullie iets gelezen over het feit dat 32 congresleden en senatoren die in 2006 werden verkozen in de gevangenis zitten voor misdaden en banden met het paramilitarisme? En dat er tegen nog eens 30 een onderzoek loopt door het Hoog Gerechtshof of de het Openbaar Ministerie? Dat is dus bijna één vierde van congres en senaat! En dat gaat van verkiezingsfraude tot het laten elimineren van mensen en het stelen van overheidsgeld bv. voor gezondheidszorg, enz…
Binnen het congres en de senaat was men bezig een oplossing te zoeken voor deze crisis van de legitimiteit van deze wetgevende vergaderingen door maatregelen te nemen die drastisch de partijen zouden straffen die zich schuldig maakten aan ‘para-política’.  Het geheel van deze maatregelen noemt men de “silla vacía”, de “lege stoel”. Het zou erop neerkomen dat een partij de lege stoel niet opnieuw mag bezetten met een vervanger in geval van veroordeling voor para-politiek.  De regering heeft dit plan gekelderd in de zevende van de negen stappen die dit voorstel moest doorlopen in de wetgevende kamers. Tot dan toe werkten ook de regeringspartijen mee aan dit voorstel, maar nu werd de medewerking van de regeringspartijen onder druk van de president opgezegd om de ‘bestuurbaarheid’ van het land niet in gevaar te brengen.
Dat Ingrid betancourt nu juist bevrijd werd, komt Uribe enorm goed uit. Want zijn herverkiezing in 2006 wordt nu erg in vraag gesteld. Blijkt dat de wijziging van de Grondwet, die hiervoor nodig was, er gekomen is door de omkoping van congresleden door ministers van de Regering Uribe zelf. Zo’n grondwetswijziging verloopt in verschillende stappen. Welnu één van de stappen was de goedkeuring door een 35 koppen tellende commissie van het congres. In deze commissie waren 18 stemmen tegen de grondwetswijziging. Gebleken is dat daarom twee congresleden gewoon werden omgekocht. Yidis Medina is één van de congresleden die omgekocht werd. Het Hoog Gerechthof heeft haar daarom pas veroordeeld. Uribe stelde dat dit gerechtshof ‘selectieve’ rechtspraak doet. Op die manier ondergraaft hij de democratie door de onafhankelijkheid van de Gerechtelijke Macht aan te tasten. Tegelijk werkt hij aan het organiseren van een referendum om de legitimiteit van zijn herverkiezing met terugwerkende kracht te laten goedkeuren. Men vreest zelfs dat dit referendum ook bedoeld is om een tweede herverkiezing in 2010 mogelijk te maken.
De facto wordt door de bevrijding van Ingrid Betancourt de aandacht van de internationale gemeenschap afgeleid van het politieke gekonkel in Colombia en de legitimering van het paramilitarisme.
In de VS zorgt de bevrijding van Betancourt voor scherpe kritiek op de houding van de Democraten en in het bijzonder van Nancy Pelosi, Voorzitster van het congres. De houding van de Democraten is er één van bezorgdheid over de mensenrechtensituatie in Colombia. Vooral het feit dat nog steeds regelmatig vakbondsmensen vermoord worden is bij hen reden om het Vrijhandelsakkoord tussen VS en Colombia tegen te houden en ook een deel militaire hulp terug te schroeven. Naar aanleiding van de succesvolle bevrijding worden die bekommernissen afgedaan als bekrompen en kortzichtig.
Onze vrees is dus dat niet alleen de VS, maar ook de EU en de hele internationale gemeenschap nog welwillender zal reageren tegenover de ‘politiek van democratische veiligheid’ van Uribe. Colombia is steeds een land geweest van extreme uitsluiting, die zover gaat dat een partij als de Unión Patriótica volledig uitgeroeid wordt. De Uniún Patriótica is in ‘85 ontstaan uit vredesbesprekingen met de FARC. Sindsdien zijn minstens 4000 leden en leiders van deze partij vermoord.  Ook dat aspect wordt zelden belicht. Het vormt natuurlijk voor de FARC een serieuze drempel om de gewapende strijd op te geven, omdat ze weten dat ze mogelijks vogelvrij verklaard worden als ze bovengronds komen.

 P.S.
Misschien is dit ook een moment om dank te zeggen aan de Comités Ingrid Betancourt. Mede door hun internationale druk is de bevrijding uiteindelijk gebeurd. Enorm belangrijk is ook de opstelling van deze comités. Ze hebben samen met de familie van Ingrid steeds geijverd om de hele realiteit internationaal bekend te maken en zij hebben steeds geijverd voor een onderhandelde oplossing van het conflict.  Daarom is het ook enorm belangrijk te onderstrepen dat deze bevrijding zonder bloedvergieten kon gebeuren. Maar uiteindelijk zal onderhandelen de enige mogelijkheid zijn om ook de overige gijzelaars vrij te krijgen zonder bloedvergieten.

Sus Van Olmen, coördinator van het Landencoördinatieteam Colombia van Amnesty International Vlaanderen.