China zet diplomatie en propaganda in tegen referendum in Taiwan

Om de Taiwanezen er van te overtuigen om op 20 maart niet op Chen Shui-bian te stemmen, verschijnen in diverse staatsmedia al enige tijd harde commentaren. Op diplomatiek vlak heeft Peking steun weten te verwerven van de Verenigde Staten. China heeft Noord-Korea weer onderhandelingstafel met de VS gekregen, dus mogen de VS daar wel iets tegenoverstellen door Chens referendum af te keuren, was de boodschap van Chinese afgezanten aan Washington. Een boodschap die werd begrepen, want de VS deden onlangs een beroep op Chen Shui-bian om het referendum op te schorten om te voorkomen dat de spanning tussen beide landen oploopt. Ook de Taiwanese oppositie is om die redenen tegen het referendum. Het Taiwanese parlement keurde in december een voorstel af om de referendumwet te vereenvoudigen. Daardoor zal het voor Chen Shui-bias moeilijker worden de volksraadpleging te houden.

In het omstreden referendum wordt de mening van de Taiwanezen gevraagd over eventuele nieuwe besprekingen met Peking over de status van Taiwan en over de bijna 500 Chinese kruisraketten die op Taiwan gericht staan. China wil daarover alleen een gesprek als Taiwan vooraf belooft dat het een provincie van China blijft. Chen Shui-bian heeft dat geweigerd, maar verklaarde wel tegenover een Amerikaanse senator dat Taiwan slechts uit is op het handhaven van de status-quo en niet op onafhankelijkheid.

In Taiwan werd in 1949, na de communistische machtsovername in China, door de anticommunistische Kuomintang (KMT) een republiek uitgeroepen. De KMT bleef tot 1991 aan de macht. Sindsdien is er informeel contact tussen China en Taiwan. China beschouwt het democratisch bestuurde Taiwan als opstandige provincie. Het land dreigt met militair ingrijpen, mocht Taiwan zich onafhankelijk verklaren of hereniging weigeren.

Iedereen weet dat Taiwan bij China hoort, zegt Li Jiaquan, onderzoeker van de Chinese Academie voor Sociale Wetenschappen. Bij een referendum zouden dus alle Chinezen gehoord moeten worden, niet alleen die in Taiwan. Anders is het referendum ongeldig. Li zegt dat in één van de commentaren die de Engelstalige krant China Daily publiceert voorafgaand aan de verkiezingen. De China Daily, een belangrijk kanaal voor overheidspropaganda, waarschuwt de Taiwanezen dat zij met hun keuze bepalen of er vrede of oorlog komt. Stemmen voor Chen Shui-bias betekent stemmen voor oorlog, wordt gesteld in een ander commentaar.

China zet momenteel al zijn diplomatieke middelen in om de relatie met de VS te verbeteren. Voor de Verenigde Staten is Taiwan het middelpunt van een ingewikkeld politiek spel. China stelt dat landen niet tegelijkertijd banden kunnen onderhouden met China en Taiwan. Dus kiezen de meeste landen, waaronder Amerika, voor diplomatieke betrekkingen met China. Hoewel Amerika Taiwan niet erkent als soevereine staat, ziet het dat land wel als bondgenoot. De VS hebben enkele jaren geleden beloofd om Taiwan wapens te leveren en het land hulp te bieden, mocht Peking een aanval inzetten. Afgelopen december zwakte president Bush die toezegging af tegenover de Chinese premier Wen Jiabao.

Pekings bereidheid om militair in te grijpen werd in december verwoord door militair strateeg Peng Guangqian. Hij zei dat Peking voorbereid is op economische en politieke tegenslagen, inclusief een boycot van de Olympische Spelen in 2008 en een daling van buitenlandse investeringen, mochten de omstandigheden een invasie in Taiwan noodzakelijk maken.