Amerikaans parlement niet gewonnen voor Centraal-Amerikaanse vrijhandelszone

De regering van El Salvador, het tweede grootste land in Centraal-Amerika, miskent de internationale arbeidsnormen en vergemakkelijkt op sommige punten de misbruiken, zo concludeert HRW op basis van een onderzoeksmissie in San Salvador en Santa Ana. Het rapport ‘Moedwillige onverschilligheid’ documenteert concrete gevallen van misbruik in overheidsdiensten en de privé-sector.

Zowel in de verwerkende industrie als in de dienstensector is er een patroon van systematisch misbruik van arbeiders en bedienden. De uitbetaling van de lonen wordt naar believen uitgesteld. Overuren, verplichte bonussen en vakantiegeld worden niet uitbetaald en bedrijven steken sociale bijdragen in hun eigen zak, waardoor zieke werknemers niet kunnen rekenen op bijstand. De meest voorkomende inbreuk op de normen van de Internationale Arbeidsorganisatie ILO is het miskennen van het recht om tot een vakbond te behoren. Dat werkgevers vakbondsleiders aan de deur zetten en vakbondsleden schorsen, wordt beschouwd als de normaalste zaak van de wereld. “De Salvadoraanse werkgevers zien elementaire sociale rechten als een vrijblijvende optie,” concludeert Human Rights Watch.

Het rapport zal volgende week heel wat stof doen opwaaien op de slotronde in de onderhandelingen over een Centraal-Amerikaanse Vrijhandelszone (CAFTA) tussen de Verenigde Staten en vijf Centraal-Amerikaanse landen. Het zal ongetwijfeld geciteerd worden door de tegenstanders van de CAFTA. “De werkgevers in El Salvador weten dat de regering hen niets in de weg zal leggen als ze de rechten van hun werknemers schenden,” zegt Carol Pier, de hoofdauteur van het rapport. De CAFTA moet daarom sterke clausules bevatten die dat verhinderen.”

Dat legt de vinger op de wonde: in het huidige ontwerp van het vrijhandelsakkoord is weinig sprake van sociale normen. De tekst van de CAFTA werd nog niet vrijgegeven, maar de Amerikaanse regering heeft al laten weten dat ze niet wil ingaan op de eis van vakbonden en milieubewegingen om landen die geen respect tonen voor internationale sociale normen uit de CAFTA te weren.

De regering van George W. Bush wil het akkoord volgende week afronden op een vergadering van handelsministers in Washington. CAFTA zou de Centraal-Amerikaanse landen dezelfde markttoegang geven als Mexico onder de Noord-Amerikaanse Vrijhandelszone NAFTA en Chili onder een bilateraal handelsakkoord.

De Amerikaanse handelsgezant Robert Zoellick wil wat betreft sociale bescherming niet verder gaan dat wat er in het akkoord met Chili staat. Dat betekent dat landen boetes riskeren als ze op een “persistente en terugkerende” manier inbreuk plegen op hun eigen sociale wetten en milieunormen. Of die aan de internationale minimumnormen voldoen, doet er niet toe.

De erg vage omschrijving van de term inbreuk is één van de redenen waarom de vakbonden CAFTA willen kelderen. Ze krijgen daarbij steeds meer steun van de Democraten in het Amerikaanse parlement. Die zien het liefst geen nieuw vrijhandelsakkoord voor de presidentsverkiezingen van volgend jaar.

De meeste handelsexperts denken dat het erg moeilijk zal worden om het pakket voor de stembusslag van november door het Congres te loodsen. Daar valt oppositie te verwachten van een verenigd blok van Democraten en van de Republikeinen die afkomstig zijn uit de textielstreken van Amerika. De textielsector heeft er alle belang bij dat CAFTA er niet komt, want met de concurrentie met de Centraal-Amerikaanse sweetshops zal honderden banen kosten. De regering wil de oppositie omzeilen door het geheel te verpakken in een akkoord met de Dominikaanse Republiek, een idee dat een aantal hooggeplaatste Democraten zeer genegen is. De regering wil het pakket in april indienen.

De stemming in het parlement zal uitgesteld worden tot na november 2004, gelooft Jim Berger, de hoofdredacteur van de ‘Washington Trade Daily’ “De linies zijn duidelijk uitgezet: de Democraten gaan CAFTA bevechten.”