Aids belaagt legers in Afrika en Azië

Verschillende landen in zwart Afrika maar ook daarbuiten geven officieel toe dat aids hun strijdkrachten voor grote problemen stelt. Dat blijkt uit ‘On the Front Line’, een studie die maandag werd vrijgegeven door het aids-programma van de VN, UNAIDS. Harde cijfers zijn er nauwelijks, bezorgde uitlatingen van officieren en deskundigen des te meer.

In 1999 riep het Zuid-Afrikaanse leger HIV al uit tot één van zijn belangrijkste strategische uitdagingen. De minister van Binnenlandse Zaken van het nabijgelegen Malawi stelde onlangs dat de stilte rond HIV in de politie doorbroken moet worden. De verzwakking van het leger en de ordediensten door aids brengt de veiligheid van veel Afrikaanse landen in gevaar, vatte de Economische Commissie voor Afrika van de VN in oktober vorig jaar samen.

Ook in Azië houdt de stille doder huis in de rangen van het leger. In India is de besmetting met HIV de op vier na belangrijkste medische reden om mensen uit het leger te zetten. En het Cambodjaanse defensiewitboek van 2002 noemt de verspreiding van aids een ernstig veiligheidsvraagstuk.

UNAIDS weet al langer dat jonge soldaten die ver van huis missies uitvoeren, een risicogroep vormen. De VN-instelling helpt momenteel 53 landen hun troepen beter voor te lichten. We hebben al belangrijke vooruitgang geboekt, zegt Peter Piot, de Belgische directeur van UNAIDS, maar aids staat zeker nog niet overal op de militaire agenda.

Ironisch genoeg helpen de VN ook bij de verspreiding van het dodelijke virus. De wereldorganisaties heeft vredeshandhavers in tientallen conflictgebieden, en het leeuwendeel van die troepen komt uit zwart Afrika en Zuid-Azië - de regio’s met het grootste aantal seropositieven. Sinds 2000 steken de VN hun kop niet meer in het zand. Ze duiden bij elke vredesmissie medewerkers aan die verantwoordelijk zijn voor voorlichting en preventie. Er zijn ook tien voltijdse aids-adviseurs die de vredestroepen bijstaan. Elke missie krijgt condooms mee, en blauwhelmen kunnen zich ook altijd laten testen. Veel missies zetten ook projecten op om HIV te helpen bestrijden in de gemeenschappen waar ze actief zijn.

Er is ook een direct verband tussen aids en nationale veiligheid, stelt de Raad over Buitenlandse Betrekkingen (CFR), een onafhankelijke onderzoeksinstelling in New York, intussen in een nieuw rapport. Aids heeft wereldwijd al 20 miljoen slachtoffers gemaakt, en 40 miljoen mensen hebben de ziekte onder de leden. Daardoor gaat in de zwaarst getroffen landen de economie achteruit, raken de bestuursstructuren verzwakt en neemt de sociale samenhang af.

West-Europa en Noord-Amerika, die de ziekte nauwelijks voelen, kunnen toch te maken krijgen met anti-Westerse gevoelens omdat patiënten in de rijke landen onbegrensd toegang hebben tot aidsremmers die in andere delen van de wereld schaars of onbetaalbaar zijn. De CFR waarschuwt de rijke landen ook dat ze rekening moeten houden met instabiliteit in strategische regio’s en de toenemende vraag om hulp uit landen waar aids alles doet ineenstorten. Zelfs terroristen kunnen profiteren van de situatie: aids draagt bij tot sociale vervreemding, en dat zet volgens de CFR in de getroffen gemeenschappen de deur open voor duistere buitenlandse krachten. (PD/MM)