Insight in de productie van een documentaire over klimaatvluchtelingen

Migrantenleven in de ‘vergeten’ Mexicaanse provincie Chiapas

© Quinten Prinsen

Karavaan met migranten in Huixtla, Chiapas

Met het project ‘Bestia Del Clima’ trekken we voor 3,5 maanden naar Centraal-Amerika, om er een documentaire te draaien over de relatie tussen voedselonzekerheid en migratie, te wijten aan de klimaatopwarming. Dit doen we met de steun van het volk, dankzij een succesvolle crowdfunding campagne. Met dit project willen we het algemene bewustzijn rond klimaat en migratie verhogen, en aanzetten tot meer duurzaamheid en verdraagzaamheid.

Begin september ruilden we België voor de Guatemalteekse universiteitsstad Quetzaltenango, waar we 4 weken doorbrachten in de Spaanse school Celas Maya. In ruil voor het maken van een professionele promovideo, kregen we er spaanse les, en hadden we de mogelijkheid om de laatste hand te leggen aan de intensieve voorbereiding tot het effectieve filmen.

Het doel deze maand was om research uit te voeren naar het hele migratiegebeuren dat zich hier afspeelt

In het begin van oktober ruilden we deze koude Guatemalteekse bergen, voor het tropische zuiden van Mexico, waar extreme hitte heerst, afgewisseld door stevige dagelijkse onweders. Aan muggen geen gebrek dus. Het doel deze maand was om research uit te voeren naar het hele migratiegebeuren dat zich hier afspeelt, een personage te vinden voor hoofdstuk 2 van onze documentaire, en een gedeelte van zijn migratie op beeld vast te leggen.

De basis van waaruit we werken is Tapachula. Dit is één van de arme steden die de zogenaamde ‘vergeten’ provincie Chiapas telt, op 30km van de Suchiate rivier die de grens tussen Guatemala en Mexico tekent. De reden waarom we ons hier de komende weken vestigen is omdat deze stad voor vele migranten een vaste stopplaats is tijdens hun noordelijke trek. Op een doordeweekse dag bevinden zich hier zo’n tweeduizend migranten, die proberen een bed te bemachtigen in één van de twee shelters of opvangtehuizen die de stad telt. Indien dit niet lukt, slapen ze op straat of in één van de parken.

© Lennert Prinsen

Suchiate rivier met ‘open grens’ tussen Guatemala en Mexico

De eerste dag leerden we Danilo kennen in ons hotel. Hij is een 48 jarige Nicaraguaan, die zo’n half jaar geleden zijn rechterbeen verloor tijdens zijn migratie naar de VS, door bendeleden die hem van de rijdende goederentrein ‘La Bestia’ duwden. Met steun van het Rode Kruis leert hij opnieuw te wandelen met een prothese, al zal hij nog verre van terug individueel kunnen wandelen wanneer hij begin november terug op straat belandt. Danilo, die zowel spaans als engels spreekt, nam ons op sleeptouw om shelters te gaan bezoeken, om verhalen van migranten te aanhoren.

De meesten onder hen zijn blij dat er eens naar hen wordt geluisterd, wat ervoor zorgt dat zij zich heel vriendelijk en openhartig naar ons opstellen. De migranten zijn van uiteenlopende aard, maar zo goed als allemaal zijn ze afkomstig uit El Salvador, Honduras, Nicaragua of Guatemala. Ze komen individueel of in groep, met of zonder vrouw en kroost, en vele migrerende vrouwen zijn in verwachting. Jong of oud, elk hebben ze hun eigen verhaal, achtergrond en dromen.

Na enkele dagen met Danilo op schok te zijngeweest, kwam Raul toe uit Mexico City. Hij is onze geluidsman, maar heeft ook veel ervaring in regie en productie. En zijn spaans en engels zijn nagenoeg perfect, wat voor dit project van cruciaal belang is, hebben we reeds gemerkt. We hadden Raul reeds ontmoet in Gent, en al enkele keren met hem geskyped, waaruit bleek dat hij een zeer aimabele kerel is, met het hart op de juiste plaats. Dit werd alleen nog maar bevestigd sinds zijn aankomst.

Vanaf nu zijn we één team dat het ‘Bestia Del Clima’ project ademt, dag in dag uit… We huurden een auto en wonen met 3 in een klein, basic appartementje in een buitenwijk in Tapachula. Geen warm water, geen internet tijdens onze eerste week, en de elektriciteit valt geregeld uit, maar het is goedkoper dan een hotel, en een goede basis om vanuit te werken.

© Quinten Prinsen

Danilo met zijn beenprothese

Migreren doe je niet zomaar

Tijdens onze research werd meer en meer duidelijk dat we uiterst alert moeten zijn voor het gevaar dat hier op vele plekken schuilgaat. Vooral migranten zijn hier een vogel voor de kat. Geregeld verdwijnen er of worden ze beroofd omdat zowel bendeleden als corrupte politie, hier talrijk aanwezig, weten dat ze illegaal zijn en niemand naar hen op zoek gaat of aangifte zal doen.

Vele ‘bandidos’ liggen op de loer met machetes of geweren, omdat ze weten dat de migranten een sluipweg langsheen deze routes of rond deze checkpoints moeten nemen.

De gevaarlijkste zones zijn ’s nachts in bepaalde delen van de steden, bij het oversteken van de rivier aan het grensstadje Hidalgo, langsheen de treinroute, en rond de politie-checkpoints langs de hoofdweg richting het noorden. Vele ‘bandidos’ liggen op de loer met machetes of geweren, omdat ze weten dat de migranten een sluipweg langsheen deze routes of rond deze checkpoints moeten nemen. Dit zijn plaatsen waar wij ook zouden filmen, dus we hebben op voorhand onze locaties gescreend om niet onbezonnen te werk te gaan. Het laatste dat we zouden willen is dat er ons, of ons personage iets overkomt.

Ook was het belangrijk dat we op voorhand contact legden met elke shelter of kerk waar we zouden willen filmen, ter goedkeuring. Gezien het feit dat we Europeanen zijn die interesse in tonen in hun werk, en gezien de opzet van ons project, was dit zo goed als nergens een probleem. Nu was het enkel nog kwestie van een personage te vinden dat voldoet aan ons profiel, dat bereid is om met ons in dit avontuur te stappen, dat zich natuurlijk gedraagt voor de camera, en waarmee we een wederzijdse vertrouwensband konden opbouwen.

© Quinten Prinsen

Juan, een Nicaraguaanse migrant en tevens ons personage

Een lange zoektocht later, vonden we Juan, een 42 jarige Nicaraguaanse landbouwer die zijn gezin en finca (=boerderij) achterliet wegens jarenlange, herhaaldelijke misoogsten. Na maanden van voorbereiding konden we eindelijk beginnen draaien, ware het niet dat het nieuws ons bereikte dat een heuse karavaan van zo’n 4.000 Centraal-Amerikaanse migranten aan de grens stond te wachten om Mexico binnen te geraken. Je kan het je voorstellen als een reizende stad, zonder geld of voedsel, met slechts één doel voor ogen: Het bereiken van de Verenigde Staten voor een beter leven.

De karavaan, een reizende stad

In het algemeen verliep de doortocht van deze karavaan vrij vreedzaam, ondanks de (ecologische) impact die ze had op elk stadje dat ze doorkruisten. Voor ons had ze tot gevolg dat we heel ons draaiplan moesten aanpassen waardoor we bijna een week verloren, en werd het plots enorm moeilijk om nog een priester te pakken te krijgen die we al predikend wouden laten figureren in onze documentaire. De priesters hadden het nu te druk om de migranten te voorzien van voedsel en onderdak, dus moesten we improviseren, en zijn we op zoek gegaan naar een acteur die hiervoor kon instaan. Ene Julio César redde ons uit de nood, en zette een keizerlijke prestatie neer.

Ondertussen telt deze door Irineo Mujica georganiseerde karavaan bij benadering 7.000 personen en zijn ze in Mexico City gearriveerd. Ze hebben hiermee sinds 12 oktober ongeveer 1.800 kilometer afgelegd, deels te voet, deels al liftend. De trek is voor iedere vluchteling tergend zwaar en onverantwoord bij 40°C en chronisch voedseltekort, maar vooral voor zwangere vrouwen of voor gezinnen met baby’s of kleine kinderen. We zagen dan ook reeds volle bussen met mensen terugkeren die tot besef kwamen en opgaven.

De diplomatieke oorlog woedt ook nog steeds. President Donald Trump spreekt ervan om 5.500 soldaten naar de grens te sturen om elke vluchteling die de VS probeert binnen te dringen, tegen te houden en te deporteren. Stel je voor, heel die inspanning voor niets…

Het trieste lot van velen. Daarnaast komt nog eens dat het Amerikaanse televisienetwerk Fox News, gekend door zijn pro-Trump politiek, valse berichten (lees: fake news) de wereld instuurt om het Amerikaanse volk tegen deze karavaan van migranten op te zetten. Eerst werd met foto’s van een studentendemonstratie uit 2012 geclaimd dat politieagenten werden aangevallen. Nadien werd er gezegd dat er zich 100 ISIS terroristen onder de migranten hadden gemengd, en deze week kwam het bericht dat er zich in de karavaan lepra en tuberculose voordoet. Hallucinant en beangstigend hoe dergelijke mediakanalen steeds wegkomen met deze leugens, en hoeveel mensen daar toch in meegaan.

© Quinten Prinsen

Karavaan met migranten in Huixtla, Chiapas

Het filmen was zwaar, met draaidagen van 14u en meer. Soms ook heel frustrerend, door de vele afspraken met betrokkenen die niet werden nagekomen, of andere voorvallen die onze plannen deden wijzigen. Eén keer werden twee van onze migrant-personages bijna opgepakt door een 50-tal agenten die uit politiewagens sprongen. En een leger aan muggen, en de constante hitte hoorden ook niet echt bij ideale draaiomstandigheden. Maar het filmen van het hoofdstuk zit erop, en daar zijn we ontzettend blij om! Dan is het nu tijd voor een korte, welverdiende break. We trekken voor 3 dagen naar San Cristobal de las Casas, waar we zowel de dag van de doden, als Lennerts verjaardag duchtig zullen vieren!

Tot volgende maand!

© Lennert Prinsen

Draaien tijdens migratie over spoorweg in Hidalgo, Chiapas

© Lennert Prinsen

Draaien bij zonsopgang in Huixtla, Chiapas

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • De gebroeders Quinten en Lennert Prinsen trachten onder de naam ‘Ecoprins’ een dieper bewustzijn te creëren omtrent alles wat te maken heeft met klimaat en duurzaamheid.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.