Internationale toeleveringsketens: IAO aan de ketting?

U kreeg eerder op deze blog de inzet van de recurrente discussie over de sociale dialoog op de lopende Internationale Arbeidsconferentie geschetst: http://www.mo.be/wereldblog/luc-cortebeeck/race-middle.   Gisteren kwam in deze discussie de kwestie van de internationale toeleveringsketens (global supply chains) aan bod.   Samen met de EPZ-kwestie.  EPZ staat voor export processing zones,  industriezones waarvoor de overheid speciale incentives heeft voorzien om buitenlandse investeerders aan te trekken.  In dat soort van zones wordt vaak een loopje genomen met fundamentele arbeidsnormen als de vrijheid van vakverenigingen en het recht te onderhandelen. 

Het was uitkijken naar deze discussie.  Omdat de verschrikkelijke drama’s in de kledingindustrie van Bangladesh  nog nazinderden.  Maar waarbij het gevatte optreden van de IAO nadien, waarover directeur-generaal Guy Ryder het woensdag had voor de werknemersgroep (http://www.mo.be/wereldblog/luc-cortebeeck/iao-topman-guy-ryder-bezoekt-de-werknemersgroep), ook aangaf hoe belangrijk het is om de rol van de IAO naar de MNO’s aan te scherpen, in het bijzonder wat betreft die internationale toeleveringsketens.  Met als mooi precedent dat akkoord dat op 13 mei laatst met steun van de IAO werd bereikt tussen de internationale vakbonden en een reeks kledinggiganten voor de veiligheid in de kledingindustrie in Bangladesh.

Dat smaakt naar meer.  Want je hebt intussen wel een hele commerciële certificatie-industrie voor goed gedrag van MNO’s.   Je hebt de ISO-norm 2006 voor maatschappelijk verantwoord ondernemen.   Je hebt de waaier van internationale gedragscodes voor MNO’s: de MNO-verklaring van de IAO zelf, de OESO-gedragscode, de Global Compact van de VN, van recentere datum ook de VN-richtlijnen over zakendoen en en mensenrechten.   Je hebt de internationale kaderakkoorden tussen vakbonden en een reekds MNO’s. Aanzetten en intenties genoeg.  Maar met welke impact op het terrein voor de betrokken werknemers?   

En dus hoopte de IAO vanuit deze recurrente discussie, met volle steun van de werknemersgroep, mandaat te krijgen om een tandje bij te steken naar de MNO’s, in het bijzonder wat betreft de global supply chains.  Ook in het kader van de ambitie van Guy Ryder om sterker te werken naar MNO’s, overigens een opvallend element in zijn openingstoespraak voor de Conferentie (http://www.mo.be/wereldblog/luc-cortebeeck/guy-ryder-de-wereld-van-het-werk-verzoenen-met-de-toekomst-van-de-planeet).

In zijn rapport Towards the ILO centenary (naar 100 jaar IAO; http://www.ilo.org/ilc/ILCSessions/102/reports/reports-submitted/WCMS_213836/lang–en/index.htm) wond Guy Ryder er geen doekjes om.   De sociale problemen in die internationale toeleveringsketens halen soms de krantenkoppen wanneer ze mensenlevens kosten, stelt Ryder. Met daaropvolgend telkens een debat over de ontoereikendheid van de bestaande regelingen. Met consumenten die geen producten meer wensen die in gevaarlijke omstandigheden worden geproduceerd. Met ondernemingen die reputatieschade oplopen. Met regeringen die onder druk worden gezet om in actie te schieten.  En, stelt Ryder, met de IAO die dan bijwijlen wordt verweten te hebben gefaald.

Er is al een tijd sprake van om die kwestie van de internationale toeleveringsketens op een volgende Conferentie te bespreken.  Maar vooralsnog zetten de werkgevers hier de hakken in het zand.  En hoe!  Met de werknemersgroep waren we hier geschandaliseerd over hoe de werkgevers zich in alle bochten wringen om die kwestie onder de mat te vegen.   Er is geen enkele reden om die ketens een speciale behandeling te geven, vinden de werkgevers.  Dat zijn ondernemingen als andere.   En waag het vooral niet enige verantwoordelijkheid te leggen bij de MNO’s voor wat misloopt in hun toeleveringsketens.  De handhaving van de fundamentele arbeidsnormen in de toeleveringsketens, dat is een zaak van de nationale overheden.  Die moeten hun huiswerk doen in plaats van die verantwoordelijkheid af te wentelen op de MNO’s.  Die kunnen dat trouwens niet aan.  Jullie stellen die toeleveringsketens gemakshalve voor als een parelsnoer, met goederenstromen in de ene richting en geldstromen in de andere richting.  Zo simpel is het echter niet; je moet dit soort ketens eerder vergelijken met spaghettikluwens.  Die trouwens dag na dag een ander uitzicht krijgen. Hoe wil je nu dat MNO’s daar greep op krijgen.  Trouwens, aan veel van die productie is niks multinationaals aan, want voor de lokale markt en/of door lokale ondernemingen.

En wat betreft die versterkte rol van de IAO naar de MNO’s en internationale toeleveringsketens, geen denken aan, stellen de werkgevers.  De IAO heeft slechts drie constituanten: de werknemersorganisaties, de werkgeversorganisaties en de Lidstaten.  De MNO’s horen daar niet bij.  Trouwens, dat recente akkoord tussen de internationale vakbonden en een reeks kledingmultinationals, daar is de IAO buiten zijn mandaat gegaan.  Het gaat niet op, stelden de werkgevers hier gisteren, om het achter de rug van de lokale overheden, de lokale sociale partners van Bangladesh en de internationale werkgeversorganisaties, het op een akkoordje te gooien met multinationals.

Je moet maar durven, met de 1130 doden van Bangladesh nog op het netvlies.  Het ziet er in elk geval niet goed uit voor de discussie volgende week over de gemeenschappelijke besluiten die uit dit debat moeten worden getrokken. 

Chris Serroyen

Hoofd ACV-studiedienst