‘Verwarmen op schaliegas verbruikt onverantwoorde hoeveelheden water’

In Europa wordt steeds meer schaliegas gebruikt om onze huizen te verwarmen en dat is geen goed nieuws, schrijft Bart Dewaele van de ngo Join For Water. De schaliegaswinning leidt immers tot een ongeziene uitputting van onze watervoorraden. ‘Economische motieven blijven de gigantische waterbehoeften van deze industrie aansturen.’

Straks zetten we de verwarming weer aan, misschien zelf een graadje hoger dan vorig jaar. Sinds de Russische inval in Oekraïne gebruiken we in Europa op grote schaal schaliegas uit de VS. In België is het aandeel met 16% in 2022 nog klein maar als de onrust in het Midden-Oosten verder uitdijt, zal het relatief goedkopere schaliegas op termijn ook onze vloerverwarming aanvuren. Het winnen van schaliegas heeft niet alleen aanzienlijke nadelen voor het milieu: vervuiling van grondwater, bodem, lucht en landschap. Het leidt bovendien tot een ongeziene uitputting van de watervoorraden volgens onderzoek van de New York Times.

In de VS hebben fracking-activiteiten sinds 2011 bijna 5,3 biljoen liter water verbruikt.

Schaliegas wordt gewonnen door fracking. Onder hoge druk wordt vloeistof in gesteente geïnjecteerd om er breuken of barsten te creëren waaruit olie en gas kunnen opwellen. Deze enorme boorputten, vaak “monster fracks” genoemd, verbruiken aanzienlijke hoeveelheden water uit slinkende grondwaterlagen. In de VS hebben fracking-activiteiten sinds 2011 bijna 5,3 biljoen liter water verbruikt. Dat is gelijk aan het jaarlijkse waterverbruik van de hele staat Texas waar drie keer zoveel mensen als in België wonen.

Die staat lijdt nu al onder extreme waterstress. De escalerende vraag naar water door fracking doet er de grondwatervoorraden versneld afnemen. Die staan al onder zware druk door de klimaatverandering die vaker droogte met zich meebrengt. Klimaatverandering die nota bene wordt veroorzaakt door overmatig gebruik van fossiele brandstoffen zoals olie en gas.

Gemeenschappen en milieuorganisaties vechten het onbeperkte waterverbruik door fracking-bedrijven aan maar economische motieven blijven de gigantische waterbehoeften van deze industrie aansturen.  Zelfs wanneer inwoners tijdens droogteperiodes te maken krijgen met waterbeperkingen geven sommige regio’s in Texas nog steeds toegang tot waterbronnen aan de olie- en gasindustrie.

Zo zijn er in La Salle County regels die mensen verplichten om te stoppen met het wassen van hun auto’s bij “matige” of “ernstige” droogte.  Restaurants worden aangemoedigd om niet langer spontaan een glas drinkwater te serveren. Alleen bij “uitzonderlijke” droogte gelden deze regels ook voor de fracking-industrie en zelfs dan worden ze eerder ontmoedigd dan dat het verbod strikt afgedwongen wordt.

Het duurzaam beheer van water kunnen we niet overlaten aan particuliere gebruikers alleen.

Toe-eigening van water tot privaat bezit verklaart hoe het zo ver kan komen. Ongeveer een kwart van Texas valt onder regels die landeigenaren toestaan om ongelimiteerd water uit de grond te pompen, zonder rekening te houden met de gevolgen voor hun buren. Als je er eigenaar bent van een stuk land, heb je wettelijk gezien eigendomsrechten tot het middelpunt van de aarde, zonder beperkingen.

Anders dan schaliegas, waar nog geen tekort aan is en dat vervangbaar is door andere energiebronnen, is zoetwater vandaag al schaars. Slechts 0,3% van het water op aarde is zoetwater dat vlot toegankelijk is. Daarvan verbruiken we elk jaar 4.500 kubieke kilometer. Van dat verbruik gaat ook elk jaar een deel verloren door vervuiling en overmatig oppompen. 

Onze watervoorraden zijn dus niet onbeperkt en moeten goed beheerd worden, rekening houdend met alle gebruikers: de burger, de landbouw, de industrie en energiesector en de natuur. Het duurzaam beheer van water kunnen we daarom niet overlaten aan particuliere gebruikers alleen. 

Laten wij alvast de transitie naar een klimaatneutrale verwarming versnellen. Dat vraagt in eerste instantie het uitsluiten van gebruik van schaliegas. Zo verbruiken we geen onverantwoorde hoeveelheden water terwijl we ons de komende winters behaaglijk warm houden.

Bart Dewaele is directeur van de ngo Join For Water.