‘Ziektes van dier op mens kunnen twaalf keer meer slachtoffers maken tegen 2050’

Onderzoek toont aan dat ziekten veroorzaakt door virussen die van dier op mens overspringen, ‘exponentieel’ kunnen toenemen in de toekomst. De klimaatverandering, de toenemende wereldbevolking en onze drang om te reizen zijn de ideale cocktail om veel slachtoffers te maken, waarschuwen de onderzoekers.

Sinds de coronacrisis is er bij een brede laag van de wereldbevolking meer bewustzijn over de mate waarin virussen kunnen overspringen van dier op mens en de snelheid waarmee een besmetting zich nadien onder mensen kan verspreiden. 

Ook onder wetenschappers heerst er een toegenomen interesse om de zogeheten zoönotische virusuitbraken, waarbij een virus van een dier op een mens overspringt, in kaart te brengen. 

Enkele onderzoekers die de trends en de ernst van zoönotische virusuitbraken hebben willen achterhalen, hebben nu ontdekt dat vier soorten virussen in ‘een exponentieel tempo’ gevaarlijker worden. Als de trend zich doorzet, zullen deze ziektes samen tegen 2050 twaalf keer zoveel mensen doden als nu, blijkt uit hun analyse van zestig jaar aan data over virusuitbraken, gepubliceerd in BMJ Global Health.

Zoönosen

De klimaatverandering en het feit dat we als mensen steeds vaker de leefgebieden van wilde dieren doorkruisen of innemen, zijn twee belangrijke redenen waarom zoönosen toenemen. Maar ook de groei van de wereldbevolking en het feit dat onze mobiliteit wereldwijd enorm is toegenomen op enkele decennia tijd, leiden tot een gevaarlijke cocktail die maakt dat dodelijke epidemieën meer zullen voorkomen in de toekomst, zeggen de onderzoekers.

De klimaatverandering en het feit dat we als mensen steeds vaker de leefgebieden van wilde dieren doorkruisen of innemen, zijn twee belangrijke redenen waarom zoönosen toenemen.

De vier types van infecties die de potentie hebben om de meeste slachtoffers te maken zijn de zogeheten filovirussen, zoals Ebola en Marburg, het SARS-coronavirus 1, het Nipah-virus en het Machupo-virus. 

Uiteindelijk vonden ze in de onderzochte periode in totaal 75 uitbraken van een virus dat afkomstig was van dieren, in 24 landen. Daarbij kwamen meer dan 17.230 mensen om het leven, van wie er ruim 15.700 overleden tijdens veertig uitbraken van filovirussen, voornamelijk in Afrika. Verder ontdekten ze dat het aantal zoönosen en het aantal doden als gevolg van de ziekten jaarlijks met respectievelijk 5 en 9 procent toenamen tussen 1963 en 2019. De covid-19-pandemie is dus nog niet mee opgenomen in deze cijfers.

Groot risico

‘Als deze jaarlijkse toename zo doorgaat, verwachten we dat de geanalyseerde virussen vier keer zoveel uitbraken veroorzaken en tot twaalf keer zoveel doden zullen leiden in 2050, vergeleken met 2020’, schatten de onderzoekers.

‘Het is nog niet duidelijk wat het ultieme pakket aan maatregelen is om wereldwijd beter voorbereid en bestand te zijn tegen epidemieën. Wat wel duidelijk wordt uit de historische trends is dat snelle actie nodig is om een groot risico voor de volksgezondheid het hoofd te bieden’, concluderen ze.