Oceaanverdrag moet oceanen weer gezond maken

De achteruitgang van ecosystemen in de oceanen en de klimaatverandering vraagt om beschermde zeeregio’s en een wereldwijd oceaanverdrag, zeggen experts naar aanleiding van de VN-klimaattop in Madrid.

De grootste klimaatdreiging voor de 44 kleine eilandstaten (SIDS) in de wereld is de zeespiegelstijging. Die kan het voortbestaan van laaggelegen eilanden zoals de Malediven en de Marshalleilanden in gevaar brengen.

De Marshalleilanden alleen al zagen in de afgelopen vijftien tot twintig jaar een derde van de bevolking vertrekken. Meestal was dat voor werk, gezondheidszorg of onderwijs. Maar voor wie achterbleef is de klimaatverandering nu een grote dreiging.

Tijdens de klimaatconferentie in Madrid, die maandag is begonnen, waarschuwde VN-secretaris-generaal Antonio Guterres dat de oceanen twee gevaren meebrengen: stijging van de zeespiegel en vervuiling. “Oceanen absorberen meer dan een kwart van alle CO2 in de atmosfeer en genereren meer dan de helft van onze zuurstof. Als ze steeds meer CO2 absorberen, verzuren de oceanen en bedreigt dat het leven in de zee.”

IJsland

Een artikel dat gisteren in de New York Times verscheen meldde dat IJsland heeft ontdekt dat het warmere water sommige vissoorten doet migreren naar koelere wateren elders. De IJslandse economie is voor een belangrijk deel afhankelijk van visserij.

Guterres wees op smeltende ijskappen: alleen al op Groenland smolt in de maand juli 179 miljard ton ijs. De permafrost in het poolgebied ontdooit en loopt daarmee zeventig jaar voor op de voorspellingen. En Antarctica smelt drie keer sneller dan tien jaar geleden, hield hij de afgevaardigden op de conferentie voor.

Momenteel liggen er twee voorstellen bij de Verenigde Naties, gericht op het beschermen van de oceanen: een wereldwijd netwerk van beschermde gebieden en een wereldwijd oceaanverdrag.

30 procent oceaanoppervlak

Louisa Casson van Greenpeace Groot-Brittannië zegt dat wetenschappers en regeringen zich verenigd hebben rond het concept van een wereldwijd netwerk van volledig beschermde gebieden. Die zouden minstens 30 procent van het wereldwijde oceaanoppervlak moeten uitmaken.

Zo’n netwerk is niet alleen realistisch, maar ook van fundamenteel belang voor de gezondheid van de planeet, zegt ze.

Greenpeace zet in het rapport ‘Greenpeace 30x30: A Blueprint for Ocean Protection’, dat geschreven werd in samenwerking met de universiteiten van York en Oxford, een duidelijke visie uiteen voor zo’n netwerk van beschermde gebieden. Menselijke activiteiten zouden daar volledig verboden zijn, wat het zeeleven de ruimte geeft te herstellen en gedijen.

Voor zo’n netwerk, zegt Casson, moeten regeringen en de VN het eens worden over een sterk, nieuw wereldwijd oceaanverdrag in 2020, het Global Ocean Treaty.

Overbevissing en vervuiling

De “internationale wateren” beginnen op 200 zeemijlen van de kust en worden gedeeld met andere landen. Qua beheer is er echter nauwelijks iets geregeld, wat de noodzaak van een nieuw verdrag onderstreept. De oceanen kampen structureel met milieuschade, inclusief door illegale visserij en overbevissing, plasticvervuiling, zeebodemmijnbouw en achteruitgang van zee-ecosystemen.

Palitha Kohona, voormalig mede-voorzitter van de Working Group on the Conservation and Sustainable Use of Marine Biological Diversity Beyond Areas of National Jurisdiction van de VN, zegt dat het idee om beschermde gebieden in de oceanen aan te wijzen, al enige tijd op tafel ligt. Het staat volgens hem hoog op de agenda van westerse ngo’s en veel Europese landen.

Over het concept is een historisch compromis bereikt tussen de G77, de groep van 77 landen in ontwikkeling en de Europese Unie, zegt hij. “Als de gebieden op een goede manier aangewezen worden, helpen ze de habitat van bepaalde soorten te beschermen en de broedgebieden van diverse levensvormen die in miljoenen jaren geëvolueerd zijn”.

Wereldwijde bevolkingsgroei

Ook Casson benadrukt dat er wereldwijd overeenstemming is over de noodzaak van een oceaanverdrag. Regeringen onderhandelen er echter al jaren over en gevestigde industrieën lobbyen voor hun belangen. Dat maakt het risico op een mislukking reëel. “Zonder stevig nieuw verdrag zal het alleen maar slechter gaan met de oceanen en dat heeft gevolgen voor de gezondheid de planeet en die van de gehele mensheid”, waarschuwt ze.

De VN hebben intussen een Decennium voor Oceaanwetenschap voor Duurzame Ontwikkeling (2021-2013) uitgeroepen om aandacht te vragen voor de afnemende gezondheid van de oceanen. Het zee-ecosysteem, stelt de VN, is de omvangrijkste component van het aardse systeem die het klimaat stabiliseert en het leven op aarde en het menselijk welzijn ondersteunt.

De impact van diverse stressfactoren op de oceanen zal echter toenemen, aangezien de wereldbevolking naar verwachting groeit naar 9 miljard mensen tegen 2050.