Duitse minister voor Volksgezondheid wil naar ‘een gezonde graad van globalisering’

Duitsland neemt vandaag het voorzitterschap van de Europese Unie op, maar door de coronacrisis is de Duitse voorzittersagenda grondig door elkaar geschud. De Duitse minister van Volksgezondheid pleit tijdens zijn “coronavoorzitterschap” digitalisering, versterkte agentschappen en het terughalen van de productie van essentiële medische producten naar Europa.

Vanaf 1 juli neemt Duitsland de fakkel over van Kroatië als voorzitter van de EU. Daarmee leidt het de komende zes maanden de Raad van de Europese Unie. In die Raad komen ministers uit alle lidstaten met dezelfde bevoegdheid samen in verschillende formaties.

Vanaf juli tot het einde van het jaar is het dus de beurt aan de Duitse federale minister van Volksgezondheid Jens Spahn (CDU) om de Raad voor te zitten wanneer het over volksgezondheid gaat. Als voorzitter heeft hij de taak om compromissen te smeden en kan hij ook de agenda bijsturen.

De verwachtingen liggen alvast hoog. Met Angela Merkel als voortrekker van het herstelfonds steeg Duitsland in de achting voor een Europese economische relance. Er wordt veel verwacht van Duitsland wat betreft de discussies over de begroting, en in het bijzonder van ervaren crisismanager Merkel. Ze bestempelde de coronacrisis als de belangrijkste uitdaging voor haar land sinds de Tweede Wereldoorlog. Gaan de Duitsers op dat elan verder tijdens hun raadsvoorzitterschap?

Coördineren

‘Gevoelige zaken zoals de financiering van het gezondheidssysteem moeten nationaal blijven.’

De voorstellen van Spahn kaderen binnen de algemene lijnen van het Duits voorzitterschap. ‘De twee kernwoorden van het Duits presidentschap zijn solidariteit en soevereiniteit’, vertelde Duits minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas (SDP) in een speech.

Volgens het laatste Europees Verdrag – dat de Europese spelregels bepaalt — heeft de EU voor volksgezondheid enkel een coördinerende bevoegdheid. Dit wil zeggen dat het gros van de bevoegdheden op de nationale niveaus verankerd zitten, terwijl de EU daarnaast samenwerkingsinitiatieven ontwikkelt.

Voor Duitsland zit volksgezondheid goed op het nationale niveau. ‘De gezondheidssystemen zijn sterk verweven met de cultuur van een land. Daarom moeten gevoelige zaken zoals de financiering ervan nationaal blijven’, vindt Spahn. Toch staat dit volgens hem Europese samenwerking niet in de weg.

Ten eerste stelt hij voor om bestaande Europese structuren en instellingen te versterken. Via de EU-begroting wil hij bijvoorbeeld agentschappen zoals het European Centre for Disease prevention and Control (ECDC) en het Europees geneesmiddelenagentschap (EMA) versterken en het aantal medewerkers opkrikken.

‘We willen echte structuren en instellingen die tijdens crisismomenten op Europees niveau kunnen handelen, daarvoor moeten we ook de correcte wettelijke basis voorzien. Ze moeten gekneed worden naar het Amerikaans model van de Centers for Disease prevention and Control (CDC) en met hen op gelijke voet kunnen werken’, aldus Spahn.

Verder willen de Duitsers een European Health Data Space ontwikkelen. Zo’n data space moet het makkelijker maken om gezondheidsdata over landsgrenzen heen te delen. Dit moet zowel zorgverstrekking, wetenschappelijk onderzoek en het beleid ten goede komen. Hiermee onderschrijven ze een eerder aangekondigde ambitie van de Commissie en koppelen ze gezondheid aan hun eigen horizontale doelstelling van digitalisering.

Een volgend voorstel komt voort uit de inzichten die de coronacrisis blootlegde. ‘We willen voor essentiële middelen niet afhankelijk zijn van landen zoals China’, vertelde Spahn tijdens een videoconferentie met denktank ECFR. ‘Wat is het nut van goedkope producten, als die niet beschikbaar zijn wanneer je ze nodig hebt?’, vraagt hij zich af.

Daarom stelt Spahn ‘een gezonde graad van globalisering’ voor. Daarin moet het mogelijk zijn om de productie van essentiële medische producten terug naar Europa te halen. Reshoring heet dat in het jargon. Verder is Spahn voorstander van een Europese voorraad van essentiële medische producten, zoals bijvoorbeeld mondmaskers.

Maar het is nog niet duidelijk welke die ‘essentiële’ geneesmiddelen zijn en waar precies de gezonde graad van globalisering ligt. ‘Ik kijk er alvast naar uit om het debat te voeren met mijn Europese collega’s’, reageerde Spahn tijdens de videoconferentie.

Solidariteit en soevereiniteit

De voorstellen van Spahn kaderen binnen de algemene lijnen van het Duits voorzitterschap. ‘De twee kernwoorden van het Duits presidentschap zijn solidariteit en soevereiniteit’, vertelde Duits minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas (SDP) in een speech.

‘We willen echte structuren en instituties die tijdens crisismomenten op Europees niveau kunnen handelen.’

Volgens Maas gaf Duitsland alvast een goede aanzet. Het Frans-Duitse herstelplan, het SURE-programma voor werkloosheid en hun constructieve opstelling bij de meerjarenbegroting illustreren volgens hem hoe Duitsland de nodige solidariteit in de praktijk brengt.

Het tweede kernwoord is soevereiniteit. Daarmee bedoelen de Duitsers dat lidstaten de krachten bundelen daar waar ze globalisering niet meer kunnen vormen zoals de grootmachten.

Hier haalde Maas het voorbeeld aan dat negentig procent van de essentiële medicijnen uit China of India Europa binnenkomen. Graag had hij, net zoals Spahn, gezien dat Europa hier meer zelfvoorzienend in was. Verder wenst hij meer soevereiniteit wanneer het gaat over technologie, logistiek, energie of veiligheid in de eigen regio.

Drukke agenda

Het Duitse voorzitterschap zal in het teken van de coronarelance staan. Het voorzitterschap kreeg daarom al de bijnaam “coronavoorzitterschap”. Om te beginnen liggen de druk besproken economische plannen op tafel. Over het herstelplan en de Europese meerjarenbegroting moeten de komende maanden nog moeilijke knopen doorgehakt worden.

Naast corona stevenen we af op de laatste zes maanden van de brexitonderhandelingen. In een recordtempo moet naast alle coronaproblematiek een nieuwe relatie met het Verenigd Koninkrijk op poten worden gezet om een harde brexit te vermijden. Ook hier wordt veel van de Duitsers verwacht.

Verder wil Duitsland ook werken omtrent de relaties van de EU met China en het beschermen van de rechtsstaat. Tijdens het voorzitterschap zal digitalisering, ondanks de coronacrisis, hoog op de agenda blijven staan.

Ten slotte zal er opnieuw omtrent klimaat gewerkt worden. Hoe zijn de European Green Deal en de coronarelance met elkaar te verzoenen?