Ban Ki-moon: ‘Vluchtelingen en migranten: een solidariteitscrisis’

In september brengt de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties wereldleiders samen om een van de grootste uitdagingen van deze tijd aan te pakken: de vluchtelingen- en migrantenstromen.

Oorlog, mensenrechtenschendingen, onderontwikkeling, klimaatverandering en natuurrampen leiden ertoe dat meer mensen dan ooit, sinds we hierover betrouwbare data hebben, hun huis verlaten. Meer dan zestig miljoen mensen – van wie de helft kinderen – zijn geweld en vervolging ontvlucht en zijn nu vluchtelingen en intern ontheemden. Nog eens 225 miljoen mensen zijn migranten die hun land verlaten hebben op zoek naar betere kansen of eenvoudigweg om te overleven.

Maar dit is geen crisis van aantallen; het is een solidariteitscrisis. Bijna 90 procent van de vluchtelingen in de wereld wordt opgevangen in ontwikkelingslanden. Acht landen herbergen meer dan de helft van alle vluchtelingen in de wereld. Slechts tien landen verschaffen 75 procent van het VN-budget om hun nood te verzachten.

Dit is geen crisis van aantallen; het is een solidariteitscrisis

Als de verantwoordelijkheden eerlijk verdeeld werd, zou er geen crisis zijn voor de gastlanden. We kunnen ons veroorloven om te helpen, en we weten wat nodig is om om te gaan met grote hoeveelheden vluchtelingen en migranten. Toch laten we ons te vaak hinderen door angst en onwetendheid. Menselijke nood wordt overschaduwd en xenofobie wint het van het verstand.

Landen in de frontlinie van de crisis worstelen elke dag om de uitdagingen aan te kunnen. Op 19 september houdt de Algemene Vergadering een top om ons werk op lange termijn te versterken.

Vijf aanbevelingen

Om de internationale gemeenschap te helpen deze kans te benutten heb ik in het rapport In Safety and Dignity aanbevelingen uiteengezet over hoe de wereld effectievere, collectieve actie kan ondernemen.

1. We moeten beginnen met de erkenning van onze gezamenlijke menselijkheid. Miljoenen mensen die onderweg zijn, staan bloot aan extreem lijden. Duizenden mensen zijn omgekomen in de Middellandse Zee, de Andamanse Zee, in de Sahel en in Centraal-Amerika. Vluchtelingen en migranten zijn niet ‘de anderen’; ze zijn zo divers als de mensheid zelf. Bewegingen van mensen zijn typisch een wereldwijd fenomeen dat om wereldwijde, gedeelde verantwoordelijkheid vraagt.
   
2. Ten tweede zijn vluchtelingen en migranten allesbehalve een bedreiging. Zij dragen bij aan groei en ontwikkeling in gastlanden en in hun landen van herkomst. Hoe beter nieuwelingen geïntegreerd worden, hoe groter hun bijdrage aan de samenleving zal zijn. We moeten meer maatregelen nemen om de sociale en economische inclusie van vluchtelingen en migranten te bevorderen.
   
3. Ten derde hebben politieke leiders en gemeenschapsleiders de verantwoordelijkheid zich uit te spreken tegen discriminatie en intolerantie, en zich te keren tegen degenen die stemmen proberen te winnen door angst en verdeeldheid te zaaien. Dit is een tijd om bruggen te bouwen, geen muren, tussen mensen.
   
4. Ten vierde moeten we meer aandacht besteden aan de oorzaken van gedwongen ontheemding. De Verenigde Naties blijven werken aan het versterken van de inspanningen om conflicten te voorkomen, disputen op vreedzame wijze op te lossen en mensenrechtenschendingen aan te pakken voordat ze escaleren. Eén krachtig nieuw middel is de Duurzame Ontwikkelingsagenda voor 2030, een blauwdruk waarover alle 193 lidstaten van de VN vorig jaar overeenstemming bereikten, die een sterke nadruk legt op rechtvaardigheid, instituten en vreedzame samenlevingen.
   
5. Ten vijfde moeten we de internationale systemen die massale verplaatsingen van mensen begeleiden, versterken, zodat ze de mensenrechten respecteren en de nodige bescherming verschaffen. Landen moeten hun internationale wettelijke verplichtingen nakomen, inclusief de Vluchtelingenconventie uit 1951. Landen waar vluchtelingen in eerste instantie aankomen, moeten niet alleen die last dragen. In mijn rapport beveel ik een “global compact voor het delen van de verantwoordelijkheid voor de opvang van vluchtelingen” aan.

Afspraken voor veilige, ordelijke en reguliere migratie

Er is een dringende noodzaak meer te doen om mensensmokkelaars te bestrijden, om mensen die onderweg zijn te redden en te beschermen, en om hun veiligheid en waardigheid bij de grenzen te garanderen. Meer ordelijke en legale wegen voor migranten en vluchtelingen zijn cruciaal, zodat wanhopige mensen op zoek naar veiligheid niet gedwongen worden zich te wenden tot criminele netwerken.

Het aantal migranten zal naar verwachting blijven groeien als gevolg van handel, gebrek aan arbeidskrachten en vaardigheden, het gemak waarmee gereisd en gecommuniceerd kan worden, de groeiende ongelijkheid en de klimaatverandering. Mijn rapport stelt belangrijke maatregelen voor om het wereldwijde bestuur op dit gebied te verbeteren, inclusief een “global compact voor veilige, ordelijke en reguliere migratie.”

De wereld berooft zichzelf van het maximale wat vluchtelingen en migranten te bieden hebben

Vluchtelingen- en migrantencrises zijn verre van onoverkomelijk, maar ze kunnen niet door alleen handelende landen worden aangepakt. Momenteel worden miljoenen vluchtelingen en migranten beroofd van hun basisrechten, en de wereld berooft zichzelf van het maximale wat vluchtelingen en migranten te bieden hebben.

De Humanitaire Wereldtop die ik op 23 en 24 mei bijeenroep in Istanboel, zal zoeken naar nieuwe betrokkenheid van landen en andere partijen als het gaat om samenwerking om mensen te beschermen en veerkracht te bevorderen. Ik verwacht dat de bijeenkomst van de Algemene Vergadering op 19 september de weg zal wijzen naar oplossingen voor de meest dringende migratie-uitdagingen, en roep wereldleiders op tot intensievere samenwerking op dit gebied.

Mensen verplaatsen zich al duizenden jaren van de ene naar de andere plaats, uit keuze of noodgedwongen, en zullen dit in de nabije toekomst blijven doen. Alleen door onze morele plicht om mensen die vluchten voor vervolging en geweld te beschermen, hoog te houden, en door de kansen die vluchtelingen en migranten bieden aan hun nieuwe samenleving te omarmen, zullen we in staat zijn een betere en eerlijker toekomst voor iedereen te bereiken.

Ban Ki-moon is secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Deze opiniebijdrage verscheen eerder in The Daily Star (Bangladesh).