Ik wil niet als een onmondig kind behandeld worden

Stop de betutteling

© Brecht Goris

Jan Mertens

Woorden doen ertoe. Ik schreef het al eerder. Woorden verdienen het om zorgvuldig gebruikt te worden. De strijd om de macht is vaak een strijd om de woorden. Soms worden woorden gebruikt als een dooddoener, als een instrument dus om een gesprek uit de weg te gaan. Soms ook als een vorm van luid brullen om vooral niet te moeten nadenken over mogelijk vervelende vragen. ‘Als dat al niet meer mag! Wij willen geen betutteling!’ En dus hoef je je niet af te vragen of er toch misschien niet iets mis zou kunnen zijn met lagekostenvluchten, te hoge vleesconsumptie of enigszins overgedimensioneerde suffige auto’s…

We zijn ondertussen zo ver over de planetaire grenzen dat we niet meer kunnen zeggen dat het puur een privézaak is hoe we met die ecologisch gulzige symbolen omgaan. Dat is in wezen een ethisch debat. Elke discussie uit de weg gaan door ethische vragen als ‘moraliseren’ te framen of meteen een veto uit te spreken omdat het ‘betutteling’ is, dat is een teleurstellende invulling van wat vrijheid zou kunnen zijn in tijden van klimaatverandering.

Er is evenwel een vorm van betutteling waar we het weleens over mogen hebben. Ik ervaar die ongeveer elke dag als ik naar het nieuws luister of de kranten lees. Betutteling wil zeggen dat je iemand als een onmondige behandelt. Ik moet sommige van de mensen die mij toespreken op de radio of in de krant teleurstellen: ook al zie ik er misschien dom uit, ik ben wel in staat om zelf na te denken, te lezen wat wetenschappers zeggen, te begrijpen wat er op het spel staat, me bewust te zijn van wat er nodig is om onze kleinkinderen hier en aan de andere kant van de wereld nog een waardig leven te gunnen.

Het klinkt goed en terecht als je zegt dat het klimaatbeleid onze sociale welvaartsstaat niet in gedrang mag brengen. Maar laten we vooral niet vergeten dat de aan de gang zijnde klimaatverandering onze sociale welvaartsstaat in gedrang brengt.

Soms (ik denk even vanuit de vrouw in mij) doen ze me denken aan die venten die net iets te veel net te mannelijke aftershave op hebben, net te lang net te dicht tegen je aan komen staan, je dan aanspreken met “madammeke” om je vervolgens uit te leggen hoe de wereld echt in elkaar zit, hoe geweldig zij bezig zijn met alle écht belangrijke dingen, met ondertussen hun ogen op de zone ergens onder je kin, of zo. Zij zullen het wel allemaal regelen voor jou. Wat wil zeggen dat zij het liever onder elkaar willen regelen zonder jou, waardoor ze jouw perspectief als irrelevant kunnen beschouwen en verder kunnen met de business as usual.

(Ik denk even vanuit de man van 54 die ik nu ben, hier in dit stukje van de wereld.) Ik hoef geen betutteling van mensen die me komen zeggen dat we de grondige transitie die nodig is voor de klimaatdoelen kunnen realiseren op een manier die niets zal “kosten”, die op geen enkele manier iets wijzigt in onze huidige manier van leven, die geen enkele fundamentele bijsturing van onze economie of grondige aanpak van de ongelijkheid veronderstelt.

Het klinkt goed en terecht als je zegt dat het klimaatbeleid onze sociale welvaartsstaat niet in gedrang mag brengen. Maar laten we vooral niet vergeten dat de aan de gang zijnde klimaatverandering onze sociale welvaartsstaat in gedrang brengt en dat de kost van niet-handelen alles nog veel erger zal maken. Wereldwijd, ook in Europa, zijn er al duizenden slachtoffers door het veranderend klimaat.

Ja, de transitie zal veel geld kosten. Maar ik weet – het is helemaal niet moeilijk om dat te weten – dat dat komt omdat we jarenlang de werkelijke sociale en ecologische kost van onze niet-duurzame manier van leven hebben genegeerd. Als je jarenlang weigert om naar de preventieve tandcontroles te gaan, en je uiteindelijk moet vaststellen dat een aanpak van je gebit je een kapitaal zal kosten, moet je de tandarts niet zomaar de schuld geven van je eigen onverantwoordelijkheid.

Wat willen sommigen dan eigenlijk insinueren met de “hoge kost”? Dat we dan maar niets moeten doen?

Wat willen sommigen dan eigenlijk insinueren met de “hoge kost”? Dat we dan maar niets moeten doen? Dat we moeten stoppen met fundamentele vragen te stellen over de onrechtvaardigheid van de business as usual? De betutteling die dat suggereert mag echt wel stoppen.

(Ik denk even vanuit het meisje van 16 dat mee loopt in de klimaatmarsen en dat lijkt op de jongen die ik was toen ik 16 was.) Ik heb geen behoefte aan de betutteling van mannen in strakke pakken die me zeggen dat ik me puberaal gedraag, dat ik terug naar school moet gaan, dat ik dus mijn mond moet houden terwijl de zogenaamd serieuze mensen met het echte werk bezig zijn, want zij weten alles toch beter. Als ze alles dan toch zo goed weten, waarom is het dan zo uit de hand gelopen?

Waarom zou ik respectvol en deemoedig moeten zwijgen voor cynische politici die het blijkbaar een normale manier van intermenselijke communicatie vinden dat ze aan hun collega’s van een andere partij subtiel suggereren dat ze in bad hun polsen mogen oversnijden?

Ik lees gewoon de wetenschappelijke rapporten en zie hoe groot de omvang van de nodige transformatie is. Ik begrijp zelf wel dat al die politici ongetwijfeld oprecht hard gewerkt hebben (daarover gaat de discussie helemaal niet), maar dat ondertussen alle “gemakkelijke” maatregelen genomen zijn. Het lijkt erop dat ik ze beter aan kan dan sommige volwassenen.

Mensen die zeggen dat ze pas over de inrichting van de keuken willen praten als je meteen ook erbij zegt welke recepten je daar gaat koken, dat klinkt een beetje als een excuus.

Als politici zeggen dat ze natuurlijk het klimaat willen redden, zo lang dat niet leidt tot enige inperking van wat we nu zien als economische groei, concurrentievermogen, ‘normale’ levensstijl, … dan heb ik liever dat ze zeggen dat ze eigenlijk geen grondige maatregelen willen. Ze mogen dat stilletjes zeggen, misschien zelfs een beetje beschaamd. Ze hoeven niet tegen mij te roepen dat ik er niets van weet en dat ik eerst nog jaren moet gaan studeren om dan ineens wel de nodige maatregelen te nemen. Die betutteling is beledigend.

En die politici die nu honderd drogredenen bedenken om tegen de klimaatwet te zijn, hun cynisme geeft me niet echt vertrouwen in hun zogenaamd leiderschap. Ik heb zelf het ontwerp van klimaatwet gelezen en ik kan alle onzin die erover verteld wordt echt wel doorprikken. Zoals het argument dat alle oplossingen ook in de wet zouden moeten.

Als je goed wilt koken, is het handig als je je keuken goed inricht. Daarvoor een plan maken is een goede en legitieme zaak. Mensen die zeggen dat ze pas over de inrichting van de keuken willen praten als je meteen ook erbij zegt welke recepten je daar gaat koken, dat klinkt een beetje als een excuus. Voor al die andere stukjes van de grondwet die ze wel wilden wijzigen was dat blijkbaar niet nodig. Die betutteling hoef ik niet.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

(Ik denk even vanuit de man of de vrouw die ik zou zijn als ik op dit moment in Mozambique zou wonen.) De manier waarop velen in het Noorden over klimaatverandering discussiëren alsof er geen historische verantwoordelijkheid zou zijn, alsof je niet kunt zien hoe het veranderend klimaat vooral een rechtvaardigheidsprobleem is dat nu al volop die mensen treft die er het minst voor verantwoordelijk zijn, die lawaaierige manier van zwijgen is een betutteling die – laten we even diplomatisch zijn – me niet echt vooruit helpt terwijl ik probeer te overleven na mogelijk de zwaarste natuurramp die het zuidelijk halfrond ooit kende.

Het is fijn dat er misschien straks een beetje noodhulp naar hier komt, maar maakt die ons leven hier veiliger voor de jaren die komen? Als we weg moeten vluchten hier, waar moeten we dan naartoe?

Het is fijn dat er misschien straks een beetje noodhulp naar hier komt, maar maakt die ons leven hier veiliger voor de jaren die komen? Als we weg moeten vluchten hier, waar moeten we dan naartoe? Als er elektriciteit zou zijn, en als ik ergens een computer zou vinden, zou ik misschien een mailtje sturen met een link naar het nieuwe rapport van de World Meteorological Organization naar een van die mensen die op de radio komt zeggen dat de klimaatwet een symboolwet is die vooral erg is omdat het een federale wet is (de minister-president spuwde het woord uit op de radio alsof het een besmettelijke ziekte betreft) die miskent hoe hard we al werken en die doelen stelt die “onhaalbaar” (lees: moeilijk zonder fundamentele wijzigingen) en “onbetaalbaar” (lees: vervelend omdat je dan de huidige maatschappelijke kost weer moet inrekenen) is.

Die persoon zou me daarna ongetwijfeld in een vriendelijke mail uitleggen dat ik er helemaal niets van begrepen heb, dat ik te weinig oog heb voor de echte problemen, dat ik te weinig vertrouwen heb in hardwerkende politici en dat ik me vooral niet mag moeien met de levensstijl van die mensen die me nu jammer genoeg niet meer zullen kunnen komen bezoeken omdat mijn land door een storm vernield is. Laten we zeggen dat ik aan die betutteling niet echt nood heb. Of zoiets.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Beleidsmedewerker Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling

    Jan Mertens woont in Leuven, werkt voor de Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling, en is onder meer ook actief in de denktank Oikos.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.