Een virus heeft geen nationaliteit

Het coronavirus haalt dagelijks de mondiale media. Er is een gevoel van urgentie en gevaar. Het virus verspreidt zich inderdaad snel. Drastische maatregelen zijn genomen zoals de lockdown van Wuhan en omringende steden, het epicentrum van het virus.

Het aantal besmette patiënten neemt dagelijks toe en zo ook het dodental. Vorig week is de klokkenluider de oogarts Li Wenliang zelf bezweken aan het virus. Hij was één van de acht personen, die het probleem als een SARS-achtig virus aan de wereld kenbaar maakte eind december. Meteen werd hem het zwijgen opgelegd door de plaatselijke autoriteiten.

Dit heeft gezorgd voor een storm van protest en consternatie op sociale media. In de verschillende We-chat (de Chinese WhatsApp) groepen waarin ik actief ben, maakte zijn overlijden veel gevoelens en medeleven los.

Klokkenluider wordt held

Intussen worden vooroordelen tegenover Chinezen uitvergroot zoals: gebrek aan hygiëne, het eten van vleermuizen, slangen en andere rariteiten.

De overheid kon niet anders dan gehoor geven aan deze reacties. Daarom opent het Chinese anti-corruptiebureau een onderzoek naar deze doofpotoperatie in de provincie Hubei. Vandaag zijn de plaatselijke leiders van de gezondheidscommissie ontslagen.

Intussen hebben vele landen voorzorgsmaatregelen getroffen. Onderdanen krijgen een negatief reisadvies naar China. Luchtvaartmaatschappijen annuleren hun vluchten naar China. Sommige landen voeren zelfs een inreisverbod in vanuit China (zoals de Verenigde Staten) tegen het advies van de Wereldgezondheidsorganisatie in.

Ondertussen worden vooroordelen tegenover Chinezen uitvergroot zoals: gebrek aan hygiëne, het eten van vleermuizen, slangen en andere rariteiten. In sommige landen worden Chinezen beschouwd als potentiële virusdrager en dus te mijden sujetten. Sommigen spreken van het “China-virus” wat de weg effent voor dehumanisering, stigmatisering en uitsluiting. Samenzweringstheorieën en valse geruchten zwepen de gemoederen op tot vreemdelingenhaat.

Een virus zonder paspoort

In heel de discussie is men blijkbaar uit het oog verloren dat het virus geen nationaliteit heeft. Met andere woorden: het is geen Chinees virus dat de wereld bedreigt, maar een virus dat bijna uitsluitend Chinezen treft.

Vandaag zijn er in China iets meer dan 42.638 mensen besmet, waarvan er 1016 zijn bezweken. Met 974 doden loopt de provincie Hubei op kop wat betreft slachtoffers. Veertig andere slachtoffers zijn gestorven in andere delen van China. Op dit moment zijn er “slechts” twee gevallen van sterfte buiten China, met name een man in Hongkong en in de Filipijnen.

Vrijwillige quarantaine

Intussen nemen de meeste Chinezen voorzorgsmaatregelen. Een studente van mij is midden januari teruggegaan naar Kunming om haar familie en vooral haar grootmoeder te zien. Gedurende haar verblijf in China is ze thuis gebleven en droeg ze steeds een mondmasker. Ze is sinds een week terug in België. Ze heeft zichzelf een vrijwillige quarantaineperiode opgelegd van twee weken. Dat is het advies dat de Chinese ambassade in Brussel geeft aan Chinezen die recent terugkomen uit China: ga naar de dokter en blijf 14 dagen binnen.

Een collega van mij, die onlangs bezoek kreeg van een vriend uit Shanghai, was verkouden en had last van vermoeidheid. Ik heb hem meteen geadviseerd naar de dokter te gaan alvorens naar de campus te komen. Het bleek om een gewone verkoudheid te gaan.

Op de Vlaamse media wordt vaak verwezen naar de leegloop in Chinatown. Het verhaal dat naar buiten wordt gebracht, is dat Chinezen veel banger zijn dan Vlamingen. Dit is echter maar een deel van het volledig verhaal. Eén van de redenen waarom vele Chinezen de wijk vermijden, is omdat één vrouwelijke handelaar het advies van de zelf opgelegde quarantaine niet gerespecteerd heeft. Dit is des te verontrustender omdat ze symptomen vertoont van hoest en misselijkheid.

Voor alle duidelijkheid: deze zelf opgelegde quarantaine is dus niet bij wet vastgelegd. Sommige experts hebben twijfels over deze methode. Maar deze maatregel geeft wel gemoedsrust, vinden de Chinezen. Geef toe, het is toch een mooie geste om anderen te vrijwaren van een mogelijke besmetting.

Woekerprijzen

Ook overzeese Chinese verenigingen zijn druk in de weer om geld in te zamelen voor de slachtoffers in Wuhan. Maar mensen zijn mensen en niet iedereen heeft evenveel compassie. Een jongere collega van mij woont en werkt in Guangzhou. De familie van haar man komt uit Wuhan. Ze heeft de wijze beslissing genomen om haar schoonfamilie niet te bezoeken voor Chinees nieuwjaar.

In plaats van op zoek te gaan naar wat fout ging, is de prioriteit nu om samen deze “oorlog” te winnen, aldus Professor Yuen Kwok Yung.

Haar schoonmoeder die dokter is, moet evenwel zieke patiënten in Wuhan verzorgen. Ze krijgt hiervoor veel erkenning van de patiënten in de vorm van bloemen en fruit en steunbetuigingen van familie, collega’s en vrienden via We-chat. Maar mijn collega is er toch niet gerust in.

Bovendien kan ze zich kwaad maken over mede-Chinezen in Guangzhou die geen mondmaskers dragen en zelfs in de huidige context van het coronavirus op straat spugen. Niet alleen verwerpelijk vies maar ook een bedreiging voor de volksgezondheid. Ze windt zich ook erg op over harteloze handelaars die woekerprijzen voor mondmaskers aanrekenen aan wanhopige klanten.

De situatie is heel ernstig maar laten we niet vergeten dat het vooral de Chinezen zijn die eronder gebukt gaan. In plaats van op zoek te gaan naar wat fout ging — dit moet ook gebeuren maar best later — is de prioriteit nu om samen deze “oorlog” te winnen, aldus Professor Yuen Kwok Yung, een expert van besmettelijke ziektes in Hongkong.

Wat China meemaakt, kan ook in andere landen gebeuren. Het komt er dan op aan om gezamenlijk het probleem aan te pakken. Vandaar dat vandaag en morgen een expertentop rond het coronavirus wordt georganiseerd door de Wereldgezondheidsorganisatie in Genève. Benieuwd naar de uitkomst ervan.

Eén ding staat vast: een virus heeft geen nationaliteit. Het is een mondiaal probleem dat om een mondiale aanpak vraagt.