Zomer, zon en ... malaria

Professor Fons Van Gompel, werkzaam bij het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen en adviseur voor de WHO op het gebied van de reisgeneeskunde: ‘Er zijn zeker alternatieven, maar binnen de waaier van mogelijkheden blijft Lariam, voor wie het verdraagt, een uitstekend middel. Ieder gebruik moet wel worden voorafgegaan door een tolerantietest en een informatief gesprek. Bij een goede voorselectie blijkt meer dan tachtig procent van de mensen dit product goed te verdragen.’
Of de Lariam-slikkende toeristen ook een goede zaak zijn voor de plaatselijke bevolking is een heel andere vraag. Er zijn dokters in Afrika die vrezen dat de korte bezoekjes van westerlingen voor een verhoogde resistentie bij de malariamug zullen zorgen, waardoor het malariagevaar voor de Afrikanen nog zal toenemen. Van Gompel deelt die vrees niet: ‘De resistentiepercentages tegen Lariam zijn de laatste jaren merkwaardig stabiel gebleven, behalve in een aantal afgelegen provincies van Thailand, maar dat heeft niets te maken met toerisme, wel met het onzorgvuldig gebruik ter plaatse.’
Artsen zonder Grenzen signaleert dat het aantal gevallen van malaria in de jaren negentig viermaal hoger lag dan in de jaren zeventig en dat het aantal malariadoden in Afrikaanse ziekenhuizen meer dan verdubbelde. Huisarts Dr. Vangheluwe, werkzaam bij www.vacciweb.be, bevestigt het probleem: ‘Er is inderdaad steeds meer resistentie. Een middel als Nivaquine helpt al niet meer tegen malaria. Maar dat heeft vooral te maken met het lokale gezondheidsbeleid, dat vaak chaotisch is. Een slecht gevoerd en slecht opgevolgd beleid heeft desastreuze gevolgen’
Dr. Vangheluwe geeft nog een ander voorbeeld van falend gezondheidsbeleid: ‘In Congo werd er ingeënt tegen polio, maar door de conflicten is het vaccinatieprogramma niet meer goed geregeld. Bovendien zorgt het gebrek aan overeenstemming in de vaccinatieprogramma’s van de verschillende landen voor bijkomende problemen, zeker gezien de voortdurende toename van het reizigersverkeer. Lokale problemen worden mondiale problemen.’ Ook in oorlogsgebieden als Irak en Afghanistan is het moeilijker om een sluitend vaccinatieprogramma te ontwikkelen. ‘De VN biedt dit wel aan in oorlogsgebieden, maar er zijn altijd mensen die niet ingeënt worden’, aldus Dr. Vangheluwe. (dh)
De Belgische richtlijnen voor reizigers vindt u op: www.itg.be

Griepgevaar in de tropen

‘Afgelopen zomer zijn er twee zeer ernstige griepepidemieën in Madagaskar en in Congo geweest’, zegt griepspecialist Dr. René Snacken. ‘Hierbij gaat het niet om een lokaal virus, maar om “import” van een virus door handelaars, priesters en coöperanten.’ Europeanen die op reis gaan naar derdewereldlanden kunnen een gevaar vormen voor de plaatselijke bevolking, die niet gewend is aan onze griepvarianten.
Griep is voor ons relatief onschuldig, maar kan voor mensen in het Zuiden een ernstig gevaar betekenen. Dr. Snacken: ‘Er zijn veel jonge slachtoffers. Er is veelal sprake van ondervoeding en de gezondheidsvoorzieningen zijn erbarmelijk slecht. Tel dit op bij het feit dat de mensen ginder sowieso al weinig immuniteit hebben tegen griep en je kan je wel voorstellen hoe vatbaar de bevolking er is. Na deze laatste twee epidemieën kunnen we ons de vraag stellen of de reisklinieken de griepvaccinatie niet moeten voorstellen aan iedereen die tussen november en april naar de tropen gaat. Dan heeft een vaccin een individuele en een collectieve doelgerichtheid.’ (dh)

Medicijnen… maar niet voor iedereen

Jaarlijks sterven 15 miljoen mensen aan een besmettelijke ziekte, zevenennegentig procent van hen in ontwikkelingslanden. Polio, malaria, tbc en slaapziekte maken dagelijks véél meer slachtoffers dan SARS de voorbije maanden. Toch wordt er bijzonder weinig aandacht besteed aan deze verwaarloosde ziektes.
Er is onvoldoende nieuw onderzoek naar de ziektes of naar medicijnen om ze te bestrijden, en het gebrek aan economische en politieke impulsen bij het zoeken naar oplossingen is schrijnend.
‘Slechts 10 procent van de farmaceutische markt is gericht op Afrika’, verduidelijkt Lars Verschaeren, expert verwaarloosde ziektes van Artsen Zonder Grenzen (AZG), ‘precies omwille van de lage winstmarge. De geneesmiddelenconsumenten in Afrika zijn overwegend arm en vormen geen interessante markt, vaak worden oude medicijnen of geneesmiddelen voor andere ziektes gebruikt om deze verwaarloosde ziektes te bestrijden.’
Verschaeren: ’ De campagne van AZG steunt op drie pijlers: de hindernissen in de toegang tot geneesmiddelen afbreken, het onderzoek naar verwaarloosde ziektes stimuleren en ervoor ijveren dat op het vlak van gezondheid uitzonderingen op de handelsovereenkomsten gemaakt worden. Want niet alleen de farmaceutische bedrijven maken het moeilijk om ziektes als tbc en malaria aan te pakken, vaak laat de medewerking van de overheid te wensen over. ‘Hun grootste vrees betreft de hoge kosten die de behandeling met zich meebrengt,’ verduidelijkt Verschaeren, ‘medicijncocktails tegen malaria zijn veel doeltreffender, maar ook duurder dan chloroquine, maar tegen dat product bestaat al een hoge resistentie.’
De ongelijkheid wat betreft de ziektes en de beschikbare medicijnen moet verdwijnen, het beleid terzake moet afgestemd zijn op de behoeften in plaats van op economische overwegingen. (ldw)

VERGETEN MAAR NIET VERWAARLOOSBAAR

Malaria:
“men schat het aantal gevallen van malaria op 300 miljoen per jaar, met 1 miljoen doden
“3000 muggensoorten, waarvan er 50 malaria overbrengen
“iedere 30 seconden sterft een kind aan malaria, dat zijn 3000 kinderen per dag

Polio:
“komt alleen nog voor in India en omringende landen en in delen van Afrika.
“2005 is het jaar dat de WHO verwacht dat polio uitgeroeid is.
“483.000 besmettingen in 2001

TBC:
“4 miljoen gevallen per jaar
“1/3 van de wereldbevolking zal ooit tbc krijgen, vooral mensen met een slecht functionerend immuunsysteem, die dus extra vatbaar zijn.
“Verspreiding van hiv werkt terugkeer van tbc in de hand

Slaapziekte:
“300 - 500.000 gevallen per jaar.
“60 miljoen mensen, in 36 verschillende landen, leven in gebieden waar ze een reëel risico lopen op deze ziekte.
“de 3 landen waar slaapziekte het meest voorkomt: Angola, Democratische Republiek Congo en Soedan.