Weg naar vrede voert langs Damascus - analyse

Tot voor kort beschouwden Amerikaanse analisten de bleke Syrische president als een slap afkooksel van zijn vader, de lepe Hafez Assad. Zoon Bashar Assad kon niet verhinderen dat het Syrische leger vorig jaar onder internationale druk zijn 30.000 soldaten uit Libanon moest weghalen.

Maar nu Israël er ondanks een grootschalig offensief voorlopig niet in slaagt de macht van de Hezbollah te breken, lijkt de vroegere bondgenoot van Zuid-Libanese islamistische militie onontbeerlijk om de stabiliteit in de regio te herstellen. Syrië is het doorvoerland voor de Iraanse wapens waarmee de Hezbollah strijd voert, en alleen Syrië zou genoeg invloed kunnen hebben om de militie te overhalen de strijd te staken en naar een onderhandelde oplossing te streven.

De hardliners in de Amerikaanse regering waren tegen een bezoek van Buitenlandminister Rice aan Damascus of de deelname van Syrische vertegenwoordigers aan de internationale conferentie over Libanon van vandaag (26 juli) in Rome. Maar het inzicht dat Washington zal moeten onderhandelen met Syrië wint veld, zelfs onder invloedrijke haviken.

Volgens Edward Luttwak van de Wall Street Journal zit er niets anders op dan Syrië weer naar Libanon te halen om daar de Hezbollah te ontwapenen. Zelfs als dat de erkenning van Syrische zeggenschap over zijn kleine buurland inhoudt.

“Laten we vriendschap sluiten met Syrië”, luidde ook de titel van een artikel dat maandag verscheen in het rechtse blad National Review. De auteur, James Robbins, pleit voor toenadering tot Damascus als onderdeel van een “nieuw international verbond in het Midden-Oosten” van soennitische landen tegen Iran.

“Bashar Assad moet dezelfde kans krijgen als (de Libische leider) Muamar Khadaffi”, schrijft Robbins - “stop ermee dingen te doen die wij niet willen, ontwikkel geen massavernietigingswapens en raketten en we kunnen vrienden zijn.”

De Amerikaanse beleidsmakers zijn het er nog niet over eens hoe Syrië er het best van overtuigd kan worden samen te werken. Hardliners als voormalig voorzitter van de Defence Richard Perle en zijn collega’s van het American Enterprise Institute (AEI), vinden dat Washington Israël moet aanmoedigen de strijd tegen de Hezbollah door te trekken naar Syrië. Dat zou eventueel zelfs kunnen leiden tot de val van Bashar Assad.

Maar de Israëlische regering is tegen die optie - in het licht van de ontwikkelingen in Irak oordeelt ze dat het aanblijven van Assad waarschijnlijk beter is dan de chaos die een regimewissel zou meebrengen. “Een politiek vacuüm zou waarschijnlijk worden opgevuld door dezelfde soort van islamitische extremisten die nu de Irakezen het leven zuur maken”, zegt Aiman Mansour, een analist van het Israëlische Jaffee Centrum voor Strategische Studies.

Andere experts oordelen dat Syrië zo’n sterke onderhandelingspositie heeft, dat het alleen door toegevingen te overhalen is om mee te werken. Dat is onder meer de opvatting van de Saudische Buitenlandminister Saud al-Faisal. Tijdens overleg met Rice en president George W. Bush stelde hij zaterdag dat Syrië moet losgeweekt worden van zijn allianties met Iran en de Hezbollah om regionale bemiddeling onder leiding van de VS-bondgenoten Jordanië en Egypte een kans te geven. Ook Libanon-kenner Thomas Friedman, een columnist van de New York Times, gelooft dat Washington absoluut moet proberen Damascus aan zijn kant te krijgen. “Wat is de prijs daarvan? Ik weet het niet, maar het is de moeite om dat aan de weet te komen”, schreef hij vorige week.

Sommige Amerikaanse haviken zien een alternatief: met een groter offensief zou Israël zelf de Hezbollah helemaal uit Zuid-Libanon kunnen verdrijven. De voormalige kolonel Ralph Peters, een expert van de neoconservative New York Post, en Charles Krauthammer, een columnist van de Washinton Post, pleiten voor die oplossing.

Israël kan door de omstandigheden gedwongen worden voor die optie te kiezen. Gisteren (25 juli) kondigde de Israëlische premier Ehud Olmert aan dat Israël in Zuid-Libanon blijft tot er een robuuste internationale vredesmacht wordt gestationeerd. Maar de VS zijn niet van plan om troepen te leveren voor een dergelijke vredesmacht, en de andere Navolanden vinden dat ze de handen vol hebben met hun engagement in Afghanistan. De kans lijkt dus klein dat er een vredesmacht op de been kan worden gebracht die veel sterker wordt dan de UNIFIL, de huidige VN-vredesmacht die niet bij machte was het conflict te voorkomen.

Alleen als Syrië weer een rol gaat spelen in Libanon, lijkt Israël een herhaling van de aanslepende bezetting van Zuid-Libanon tussen 1978 en 2000 te kunnen vermijden. (PD/ADR)