Vreemdelingenhaat viert hoogtij in Rusland

Zigeunermaffia ontfutselt inwoners van Moskou appartementen. Oekraïense vrouw kwam naar Moskou om kind te verkopen.” Grote Russische kranten als de Izvestia, Nezavismaya en Komsomolskaya Pravda wijzen ongegeneerd de migranten aan als de schuldigen voor bijna alles wat fout loopt in Rusland. Spelen ze in op de verzuring van de Russische samenleving, of liggen ze aan de basis ervan?

Vera Malkova, een onderzoekster van de Russische Academie van Wetenschappen, heeft bestudeerd hoe de grootste drie kranten in Rusland de voorbije vier jaar over etnische minderheden schreven. Volgens Malkova werken de media het toenemende politieke extremisme, de onverdraagzaamheid en de vreemdelingenangst in Rusland duidelijk in de hand. De kranten nemen zelfs de extremistische standpunten over die de Russische skinheads over vreemdelingen ventileren.

Malkova kadert de toenemende huiver tegenover vreemdelingen in het verval van de traditionele waarden in de Russische samenleving. De moeilijke economische situatie en de werkloosheid vormen volgens haar een goede voedingsbodem voor de nieuwe onverdraagzaamheid.

Sommige politici gooien nog olie op het vuur. Het Russische parlement zag zich vrijdag gedwongen met een resolutie in te gaan tegen enkele volksvertegenwoordigers die in een brief hadden opgeroepen alle joodse organisaties in Rusland buiten de wet te stellen. De resolutie veroordeelde de duidelijke antisemitische bedoeling scherp en werd aangenomen met 306 stemmen tegen 58.

De Russische samenleving lijdt zwaar aan xenofobie, oordeelt Alla Gerber, de directeur van het Russische Holocaustfonds. Het verschijnsel verspreidt zich als een kanker door heel het land. Volgens Gerber bracht een recente opiniepeiling aan het licht dat bijna de helft van de volwassen bevolking in Rusland de rechten van minderheden wil beperken. 28 procent van de Russen wil opnieuw speciale nederzettingen voor joden invoeren.

Racistische onverdraagzaamheid en vreemdelingenangst nemen vooral in Moskou en Sint-Petersburg snel toe, zegt Joeri Dzhibladze, de voorzitter van het Centrum voor de Ontwikkeling van Democratie en Mensenrechten. De ordediensten zijn daar mee voor verantwoordelijk - zij pakken deze vormen van extremisme niet echt aan. Gerber schat dat er in Moskou 5.000 skinheads rondlopen, gladgeschoren jongens en mannen die hun extreem nationalistische overtuigingen ook met geweld kracht bijzetten. Extremisten het te bont maken en opgepakt worden, komen meestal vrij met een waarschuwing.

Ook president Vladimir Poetin zelf noemde vreemdelingenhaat onlangs een ernstig en pijnlijk probleem. Volgens hem moet niet alleen de overheid maar ook de samenleving onmiddellijk reageren op uitingen van xenofobie en religieuze onverdraagzaamheid.

Vladimir Loekin, de nieuwe Russische commissaris voor de Mensenrechten, heeft beloofd in actie te komen. Hij wil een orgaan opzetten dat xenofobe trends kan opsporen en weerwerk kan bieden bij krasse gevallen van onverdraagzaamheid.
De commissie wil ook nagaan of het klopt dat sommige politiekantoren racistische gewelddaden of andere uitingen van vreemdelingenhaat door de vingers kijken.

Loekin vindt ook dat de Russische jeugd op school meer te horen moet krijgen over de mensenrechten. Dat het onderwijs daar nu geen aandacht aan besteed, is een erfenis uit de Sovjet-tijd. (PD/ADR)