Ugandese verkiezingen belichten schaduwzijde Museveni

Uganda staat voor de eerste meerpartijenverkiezingen in 25 jaar. Maar de verkiezingscampagne werd overschaduwd door geweld. Begin vorige week opende een soldaat in burger het vuur op aanhangers van Besigye in de buurt van Kampala. Drie mensen kwamen daarbij om. Volgens ooggetuigen had de soldaat eerst geprobeerd door de menigte te rijden in een auto met Museveni-affiches. Eind vorige week reden zeven legervrachtwagens aanhangers van Besigye klem in Mukono, een dorp in het oosten van het land. In het gedrum raakten verscheidene mensen gewond. Maandag werd de laatste verkiezingsbijeenkomst van Besigye in Kampala afgebroken nadat zijn aanhangers slaags raakten met de politie.

Human Rights Watch beschuldigde de Ugandese regering er vorige week ook van de oppositie lastig te vallen. De regerende partij onder president Yoweri Museveni intimideert de kiezers en ondermijnt de oppositie, luidt de conclusie van de Amerikaanse mensenrechtenorganisatie.

Vijf presidentskandidaten dingen naar de gunsten van de Ugandese kiezers, samen met een duizendtal politici die een zitje in het parlement op het oog hebben. Nadat Museveni met zijn rebellengroep, de National Resistance Movement (NRM), in 1986 de macht had veroverd, schafte hij het meerpartijensysteem af. Vorig jaar werd het door een referendum weer ingevoerd. Tegelijk liet Museveni de grondwet aanpassen om in aanmerking te kunnen komen voor een derde ambtstermijn.

Die kunstgreep deed verscheidene leden van de NRM overlopen naar het Forum for Democratic Change (FDC) van Besigye. Besigye, de voormalige lijfarts van Museveni, nam het ook bij de presidentsverkiezingen in 2001 al eens op tegen Museveni. Kort daarna werd hij opgepakt en ondervraagd over vermeende banden met een rebellengroep. Daarop vertrok Besigye in ballingschap naar Zuid-Afrika. Eind vorig jaar keerde hij terug naar Uganda, om prompt te worden gearresteerd op beschuldiging van hoogverraad, terrorisme en verkrachting. Enkele weken nadat de verkiezingscampagne van start was gegaan, kwam Besigye op borgtocht vrij.

De voorbije weken moest de grootste concurrent van Museveni zijn tijd verdelen tussen campagne voeren en ondervragingen voor de rechtbank. Opeens doet ook het gerucht de ronde dat de kandidatuur van Besigye nietig verklaard kan worden omdat zijn academische achtergrond verdacht is.

Volgens de laatste opiniepeilingen ligt Museveni voor op Besigye, maar zal geen van beiden 51 procent van de stemmen halen - nodig om de strijd in een eerste ronde de beslechten. Veel Ugandezen vrezen dat als Besigye het tegen de verwachtingen in toch zou halen, hij het leger tegen zich zal krijgen. Dan is de chaos niet ver meer af.

De Ugandezen vrezen dat hun land kan terugkeren naar de donkere tijden onder Milton Obote en Idi Amin, twee dictators die berucht raakten door het extreme geweld en de mensenrechtenschendingen tijdens hun bewind. Ondanks het feit dat hun opvolger Museveni ook met de wapens aan de macht kwam en politieke partijen verbood, maakte hij in de internationale gemeenschap een veel betere indruk. Hij zorgde voor stabiliteit en economische groei die Uganda positief doen afsteken tegen al zijn buurlanden.

De manier waarop Museveni alles in het werk stelt om aan de macht te blijven, heeft sommige donorlanden intussen hun steun aan Uganda doen opzeggen. De bevolking houdt haar hart vast. Sla voedsel in en tank de auto vol, raden ze ons aan, zegt een Ugandese medewerker van een internationale hulporganisatie. Niemand weet wat er kan gebeuren, oordeelt Fred Kamuntu, een handelaar in Kampala. Het ziet er nu al niet goed uit - de handel draait slecht. (PD/MM)