Tibet eerste valse noot in Olympische ouverture

De onrust in Tibet en enkele Chinese steden met een boeddhistische minderheid komt voor Peking zeer ongelegen. In minder dan vijf maanden wil China de Olympische Spelen gebruiken om zijn internationale imago te verbeteren en om zijn eenheid en welvaart tentoon te spreiden. Binnen twee weken moet de Olympische vlam in de Tibetaanse hoofdstad Llhasa aankomen. In mei willen klimmers de vlam op de top van de Mount Everest brengen, Qomolangma in het Tibetaans.
De Tibetaanse protesten doorprikken het beeld van nationale eenheid en laten het regime in Peking van zijn meest repressieve zijde zien. De grootste vrees van de communistische machthebbers is dat de onrust overslaat naar Taiwan, het eiland voor de kust van Zuid-China dat zich als een onafhankelijke staat gedraagt maar de onafhankelijkheid nog niet heeft uitgeroepen.
Op initiatief van de separatistisch gezinde Democratische Progressieve Partij van Taiwan is er op 22 maart een referendum waarin kiezers zich kunnen uitspreken over een voorstel om een referendum te organiseren over de onafhankelijkheid. Uit peilingen blijkt dat de meeste Taiwanezen op de lijn staan van de nationalistische Kwomintangpartij, die vasthoudt aan de eenheid met China. Een hardhandig optreden in Tibet kan die stemming snel doen omslaan in het voordeel van de separatisten.

Religieuze stroman

De Chinese leiders zijn zich bewust van de mogelijke imagoschade en reageren met een mengeling geweld en propaganda. Ze kunnen daarbij rekenen op de elfde Panchen Lama, de op een na hoogste in rang in de complexe hiërarchie van boeddhistische monniken, die de officiële goedkeuring van Peking geniet.
De Panchen Lama, Gyaincain Norbu, liet zondag een persbericht verspreiden waarin hij zijn steun uitdrukte voor “de inspanningen van de partij en de regering om de veiligheid en stabiliteit in Llhasa te verzekeren.” “We verzetten ons resoluut tegen elke activiteit om het land te splitsen en de etnische eenheid te ondermijnen. De misdaden van een kleine minderheid tegen mensenlevens en bezittingen van het volk moeten streng worden veroordeeld”, zei de Panchen.
De hoogste Tibetaanse religieuze gezagsfiguur, de Dalai Lama, bevindt zich met zijn aanhangers in ballingschap in India. Het zesjarige Tibetaanse jongetje, Gendun Choekyi Nyiama, die de Dalai Lama in 1995 als Panchen Lama had aangewezen, is kort daarop verdwenen. Niemand heeft ooit nog van hem gehoord en volgens de Tibetaanse gemeenschap in ballingschap is hij nu de “jongste politieke gevangene in de wereld”.
De Dalai Lama leeft in ballingschap sinds hij in 1959 moest vluchten voor het binnenvallende Rode Leger. Vanuit het Indiase Dharamsala dringt hij aan op verregaande autonomie voor Tibet, maar niet op onafhankelijkheid. Toen in de jaren tachtig de meer liberale Chinese partijleider Hu Yaobang en zijn opvolger Zhao Ziyang aan de macht waren, werd er bijna onderhandeld over de toekomst van Tibet.
Aan die opening kwam een einde in 1989, toen de studentenopstand werd neergeslagen en in Llhasa de noodtoestand werd afgekondigd na protesten tegen het afbreken van de gesprekken met de Dalai Lama. Een van de aanvoerder van de hardliners was de toenmalige partijsecretaris voor Tibet, Hu Jintao, die nu president is en leider van de communistische partij.

Ultimatum

De rellen in Llhasa en enkele steden in de aan Tibet grenzende provincies Gansu en Szechuan kwamen voor de Chinezen als een relatieve verrassing. De overheid heeft de betogers nog tot middernacht 17 januari de tijd gegeven om hun activiteiten te staken. Wie dan nog voor onrust zorgt, zal op weinig clementie moeten rekenen.
“We zullen deze criminelen hard aanpakken”, zei Champa Phuntsok, de regeringsleider van het ‘autonome gebied Tibet’. “Vechten, plunderen en vandalenstreken kunnen absoluut niet door de beugel. Dit hele opzet is gedoemd te mislukken.”
De organisatoren van de Olympische Spelen maken zich intussen sterk dat de doortocht van de Olympische vlam in Tibet en op de top van de Mount Everest niet in het gedrang komt. Om zeker te zijn dat niemand de expeditie van de Olympische klimmers komt verstoren, blijft de Chinese kant van de hoogste berg op aarde van maart tot mei afgesloten voor onbevoegden.
De Dalai Lama heeft de Chinese repressie vanuit zijn ballingsoord veroordeeld, maar blijft erbij dat China het recht heeft om de Olympische Spelen te organiseren. “China verdient het om gastheer te zijn voor de Spelen”, zei de Dalai Lama zondag op een persconferentie in Dharamsala, “Maar Peking moet eraan worden herinnerd dat het ook een goede gastheer moet zijn.”