Terreurlijsten maken te veel onschuldige slachtoffers

Groeperingen of individuen als terroristen brandmerken om zo hun activiteiten te criminaliseren of sancties op te leggen zonder mogelijkheid daartegen in beroep te gaan, is een integraal onderdeel van de strijd tegen het terrorisme geworden.

Amerika en Groot-Brittannië hebben tot nu toe respectievelijk 25 en 41 organisaties officieel bestempeld als internationale terroristische organisatie. Amerika heeft ook een lijst met meer dan 350 groeperingen die ervan verdacht worden terrorisme te steunen en waarvan de banktegoeden bevroren zijn.

De Europese Unie heeft een lijst met 45 individuen en 47 groeperingen die als terroristisch worden aangemerkt. De Verenigde Naties hebben de tegoeden van 322 individuen en 115 groepen die geassocieerd worden met Al Qaeda of de Taliban, bevroren.

Sancties tegen mensen of organisaties die op de zwarte lijsten staan, variëren van een volledig verbod op organisaties waardoor leden gecriminaliseerd worden of het bevriezen van tegoeden van individuen die verdacht worden van terrorisme.

De praktijk zorgt voor te veel onschuldige slachtoffers, zeggen Statewatch, een organisatie voor burgerrechten in de Europese Unie, de Campaign Against Crimininalising Communities en het Human Rights and Social Justice Institute van de Metropolitan Universiteit in Londen in een gezamenlijk rapport.

Statewatch vindt dat de internationale gemeenschap het in de ban slaan van mensen en organisaties na de aanslagen van 11 september 2001 onkritisch omarmd heeft. De lijsten worden opgesteld door inlichtingendiensten en het juridische proces dat normaal gesproken bij dergelijke zware beschuldigingen plaatsvindt, komt er niet aan te pas.

Hoewel het Britse parlement en de Amerikaanse Senaat kort geconsulteerd zijn over de lijsten, vinden de burgerrechtengroeperingen dat niet genoeg. De VN en de EU leggen lijsten aan op grond van namen die worden aangeleverd door lidstaten zonder dat er enig parlementair onderzoek naar de juistheid is geweest, terwijl de sancties die erbij horen bindend zijn voor alle landen.

In recente debatten over nieuwe terrorismemaatregelen is gebleken dat het onacceptabel is om parlementen en rechtbanken op een zijspoor te zetten. Maar dat is precies waar de lijsten op gebaseerd zijn, alleen op informatie van inlichtingendiensten. Het is ook duidelijk dat Amerika en Groot-Brittannië een enorme, niet te controleren macht hebben als het gaat om de zwarte lijsten van de EU en de VN, stelt het rapport.

Statewatch benadrukt dat de lijsten geen uitzondering maken voor groeperingen of individuen die strijden tegen bezetting of dictatuur in hun land, waardoor vrijheidsstrijders ten onrechte gecriminaliseerd kunnen worden. Honderden mensen die wereldwijd strijden tegen onderdrukking of bezetting, worden gecriminaliseerd. Zij voeren volgens velen een gerechtvaardigde strijd tegen hun onderdrukkers, maar ze worden steeds vaker op één lijn gesteld met aanhangers van Osama Bin Laden, zegt het rapport.

Ook Amnesty International maakt zich zorgen over de implicaties van de zwarte lijsten. De samenwerking over de grenzen neemt toe als het gaat om het opsporen van terrorismeverdachten, maar de garantie dat de mensenrechten daarbij gerespecteerd worden, blijft achter bij de grens, zegt Dick Oosting van Amnesty International Europe. (JS/MM)