Sociale economie denkt groot

De initiatiefnemers, militanten van de werklozenbeweging Movimiento Territorial de Liberación (MTL), zijn gehard door de bezetting van braakliggende gronden en het verzet tegen ontruimingen van krottenwijken. Nu maken ze indruk op hun vroegere tegenstanders bij de overheid. Ze bouwen 326 ruime appartementen met twee of drie slaapkamers in de 11 gebouwen van het Conjunto de Viviendas Parque Patricios. Op het voormalige industrieterrein van 600 op 300 meter zijn ook tien winkels, een park en een kinderkribbe gepland. Alle gebouwen moeten afgewerkt zijn tegen augustus 2006.

Het Woninginstituut van de stad Buenos Aires, een instelling die kwetsbare bevolkingsgroepen aan een dak boven het hoofd moet helpen, gaf de initiatiefnemers na drie jaar aandringen en een grondig onderzoek van hun plannen een lening van 16 miljoen peso (ruim vier miljoen euro). Volgens Ernesto Selzer, de directeur van het Instituut, gaat het niet om een cadeau. Op het grondstuk en het bouwmateriaal rust een hypotheek tot de laatste peso van de lening is terugbetaald. Volgens Selzer vorderen de werkzaamheden zoals gepland.

Carmen Cirano, de vrouw aan het hoofd van de MTL, is ook de secretaris van Cooperativa de Vivienda, Crédito y Consumo Emetele Limitada, de coöperatie die het bouwproject uitvoert. Vrouwen hebben het project op gang gebracht, want mannen laten hun hoofd hangen als ze werk verliezen, zegt Cirano. Maar nu werken ze wel mee, want wij kunnen geen zakken cement van 50 kilogram dragen.

Cirano speelde een belangrijke rol in het verzet tegen de ontruiming van de krottenwijken in Buenos Aires. Ze kreeg door dat de huursubsidies die de staat verstrekt om de slachtoffers van die ontruimingen tijdelijk onder te brengen in goedkope hotels, samengeteld een smak geld vormen waarmee veel meer kan worden gedaan. We begonnen gemeenschapshuizen op te zetten. We huurden huizen en elk dakloos gezin kreeg tijdelijk één of twee kamers. Dat bleek zestig procent goedkoper dan wat de staat uitgaf aan hotelkosten. Maar we begonnen vooral in te zien dat veel arme mensen in staat zijn zelf de verantwoordelijkheid voor hun eigen huisvesting in handen te nemen.

In het kantoor van Cirano hangen posters van Che Guevara, van de Latijns-Amerikaanse vrijheidsstrijder Simón Bolívar en van de onlangs overleden Chileense communiste Gladys Marín. Maar bij de afhandeling van het project zijn revolutionaire idealen of communistische principes ver weg. Als de woonwijk klaar is, verdeelt de coöperatie de lening over alle appartementen. Elke bewoner wordt verantwoordelijk voor zijn of haar schuld. De coöperatie die de bouwwerken uitvoert, verdwijnt.

De zware lening dwingt de coöperatie snel te werken en leveranciers tegen elkaar uit te spelen om lage prijzen te bedingen. Toch is het project meer dan alleen een demonstratie van hoe efficiënt werken in zelfbeheer kan zijn. Werklozen krijgen hier hun waardigheid terug, oordeelt Cirano. José Alfredo Caputo, een timmerman die al een jaar werkloos was, werkt sinds vorig jaar in de coöperatie. Hij verdient ruim 800 peso (212 euro) per maand, bijna vijf keer meer dan de uitkering die hij als werkloos gezinshoofd kreeg. Dit is een model voor een meer rechtvaardige en solidaire economie, vindt Caputo. Het is ook een sociaal laboratorium, en veel mensen kijken toe hoe we het er af brengen.

Door een lang aanhoudende crisis nam de armoede in Argentinië eind de jaren 90 sterk toe. In 2002 leefde de helft van de 37 miljoen inwoners in armoede. Nu is dat nog altijd 44 procent. (PD/ADR)