Onontplofte bommen maken landbouw onmogelijk

Wie vandaag door de stad Khe Sanh rijdt, merkt wellicht niet dat hier ooit een van de bloedigste veldslagen is gevoerd in wat hier nog altijd de Amerikaanse oorlog wordt genoemd. Deze stad in de Vietnamese provincie Quang Tri is ruim voorzien van café’s en restaurants. Vrachtwagens, op weg naar de Laotiaanse grens, spuwen rook en jagen stofwolken door de lucht.

Even buiten de stad verandert de weg in zand en stopt het hoogspanningsnet. Er kringelt rook uit de schouwen van de hutten met rieten daken die op de hellingen zijn gebouwd. Dit is het gebied van de Bru, een etnische minderheid uit de heuvels in Centraal-Vietnam. Vrouwen hangen hun kleurrijke sarongs op en wassen zich in een rivier. Zij brengen de ochtend door met het sprokkelen van brandhout, dat gebruikt wordt voor het koken en stoken.

Van hun vee kunnen de mensen hier niet leven en op het land werken is geen optie want te gevaarlijk. Dertig jaar geleden hebben de Amerikaanse strijdkrachten in dit gebied honderdduizenden bommen gedropt. Sommige wegen meer dan duizend kilo. De Vietnamese regering gaat er van uit dat er nog steeds 800.000 intacte clusterbommen en M-79-mortieren onder de grond verborgen liggen.

Vijfendertig procent van het land in Centraal-Vietnam kan niet worden bewerkt. Nog volgens cijfers van de regering zijn sinds het einde van de oorlog in 1975 niet minder dan 38.000 mensen omgekomen en 65.000 gewond als gevolg van deze onontplofte munitie. De overlevenden in dit gebied moeten het stellen met een inkomen van minder dan 30 dollarcent per dag, zo meldt het rapport van 2003 van de Internationale Campagne tegen Landmijnen. Bovendien is de schade die de Amerikanen hebben aangericht aan de bossen door het gebruik van het ontbladeringsmiddel ‘agent orange’ nog steeds aanwezig. Dertig jaar na de oorlog liggen nog steeds miljoenen hectaren land en bos volkomen braak. Voor de dorpsbewoners en de houtvesters blijft dit een constant inkomensverlies.

Volgens de Vietnamese wet kunnen boeren een beroep doen op de ontmijningsdiensten van het leger. Maar dat is een kostelijke zaak. Een akker ontmijnen kost als snel 500 dollar. De regering ontmijnde aanvankelijk de grond waar openbare gebouwen moesten komen, zegt Tuan, een zestigjarige boer uit het dorp Dakong, in de provincie Quang Tri. Later zou ze de boeren komen helpen bij de ontmijning. Maar dat is nagenoeg onmogelijk omdat er bommen over zo’n groot gebied verspreid liggen.

Sommige mensen in de streek knopen de eindjes aan mekaar en leven van het oorlogstuig. De tweeëntwintigjarige Tung (zijn volledige naam wil hij liever niet kwijt) graaft al drie jaar oorlogsmunitie op. Een bom veilig opgraven kost hem drie tot vier dagen, maar het levert hem wel honderd dollar op. Kleinere clusterbommen brengen minder op. Tung verdient met dit gevaarlijke werk tot drie keer meer dan wanneer hij een varken zou verkopen, dat vijf tot zes maanden moet groeien en gevoederd moet worden.

Kien Toi, eigenlijk een koffieboer, graaft elke dag drie zakken oorlogstuig op. Hij verkoopt deze munitie aan zakenlui uit de stad, die ze als bouwmateriaal gebruiken. Kien Toi houdt af en toe wat van deze munitie voor zichzelf. Zijn bed en zijn tafel zijn vervaardigd uit onontplofte bommen.
Overal in Centraal-Vietnam wordt dit soort materiaal gebruikt om te bouwen. Kandidaat-bouwers in Vietnam maken er grappen over het ‘gratis staal’. De voorraad is onuitputtelijk dankzij de Amerikanen.