Nieuwe beloftes voor Colombia? Geen woorden maar daden!

Bij deze besprekingen moet respect voor de mensenrechten in dit land bovenaan de agenda staan. Tenminste, als de Unie haar geloofwaardigheid als hoeder van de democratische waarden op de internationale scène wil behouden.
Sinds zijn benoeming op 7 augustus 2010, rijgt de kersverse Colombiaanse president, Juan Manuel Santos, de geruststellende toespraken en grote beloftes aan elkaar. Er rust natuurlijk een loodzware taak op zijn schouders. Het zal immers niet evident zijn om de Colombiaanse en internationale opinie gerust te stellen na de verschillende schandalen die zich voordeden onder het presidentschap van zijn voorganger, Alvaro Uribe. Denk maar aan de affaire van de zogenaamde ‘valse positieven’ waarbij het Colombiaanse leger onschuldige burgers vermoordde om ze nadien op te voeren als in de strijd gesneuvelde guerrillero’s.
Een ander bijzonder onrustwekkend schandaal is dat van de Colombiaanse inlichtingendienst DAS. Er zouden talrijke ondergrondse operaties gevoerd zijn om politieke tegenstanders, kritische journalisten, rechters en sociale bewegingen in diskrediet te brengen en te bedreigen, zowel in Colombia als in het buitenland. De ernstige diplomatieke spanningen tussen Colombia, Ecuador en Venezuela maken dit weinig fraaie plaatje compleet. Sinds de onaangekondigde militaire operatie van het Colombiaanse leger tegen een FARC-kamp op Ecuadoraans grondgebied in maart 2008 zijn de relaties tussen de drie buurlanden ernstig vertroebeld.
President Santos doet nu dus zijn uiterste best om zich te distantiëren van zijn veel besproken voorganger  en schakelt de media in om zijn intentieverklaringen en verzoeningspogingen met de buren kracht bij te zetten. Maar laten we toch niet vergeten dat de nieuwe Colombiaanse president onder Uribes bewind minister van Defensie was, ook toen de verschillende schandalen aan het licht kwamen.
Bovendien behoort hij tot dezelfde politieke strekking, de partij van de ‘U’. Een echte breuk met zijn voorganger lijkt dus weinig waarschijnlijk. Ook al verklaart Santos dat de mensenrechten een prioriteit zijn voor zijn regering en dat ze de meer dan drie miljoen mensen zal vergoeden die door het geweld op de vlucht sloegen en hun grondeigendom illegaal ingepikt zagen door paramilitaire troepen.
De humanitaire crisis en de mensenrechtenkwestie in Colombia behoren vandaag de dag nog steeds tot de meest ernstige op wereldvlak. De Europese Unie moet dan ook waakzaam zijn en zich baseren op concrete feiten in plaats van op ronkende redevoeringen en loze beloftes. Een overzicht van de belangrijkste uitdagingen:
-          Straffeloosheid blijft de regel in Colombia. Naar schatting 96,8% van de moorden op vakbondsleden blijft ongestraft. Geen enkele van de dertig hoge officieren die gedwongen ontslag namen in de duistere zaak van de ‘valse positieven’ werd aangeklaagd.
-          Het tempo waaraan rechtszaken over mensenrechtenschendingen van de militaire naar de burgerlijke rechtbank worden overgeheveld, is opnieuw spectaculair gedaald. Even ging het beter, met een gemiddelde van 34,5 rechtszaken per maand in 2008. In het laatste trimester van 2009 waren dat er nog maar 3.
-          Het voorbije jaar zijn er 26 mensenrechtenactivisten en aanvoerders van bedreigde gemeenschappen vermoord. In 2010 werden al meer dan dertig vakbondslieden om het leven gebracht. Bovendien nemen de geschreven bedreigingen aan het adres van mensenrechtenactivisten alsmaar toe (tussen januari en juni 2010 zijn al 64 gevallen van agressie geregistreerd) en de regering nam tot dusver geen enkel initiatief om hen effectieve bescherming te bieden.
-          De inlichtingendienst DAS is nog steeds niet ontmanteld en de onderzoeken reiken niet tot de hoogste machtsniveaus van deze organisatie die onder de rechtstreekse bevoegdheid van de president valt. De dossiers van personen die DAS bedreigde en in diskrediet bracht, zijn nog steeds niet uitgeklaard.
-          Hoewel de regering van Uribe luidkeels de terugtrekking van de paramilitaire troepen aankondigde, duiken sinds een jaar of twee opnieuw illegale gewapende groeperingen op. In verschillende regio’s blijken die duidelijke banden te hebben met het Colombiaanse leger.
Uiteraard zijn de uitspraken van de nieuwe Colombiaanse president een stap in de goede richting. Maar  zijn nobele intenties in de praktijk brengen, wordt voor Santos waarschijnlijk een zwaardere opgave. De Europese Unie mag daarom niet tevreden zijn met woorden en beloftes. Zij moet zich baseren op concrete en meetbare feiten, zeker als zij een economisch akkoord met Colombia wil afsluiten.

De humanitaire crisis en de mensenrechtenkwestie in Colombia behoren vandaag de dag nog steeds tot de meest ernstige op wereldvlak.

Ondertekend door: de Belgische Coördinatie voor Colombia,  Broederlijk Delen, Centre National de Coopération au Développement -CNCD-11 .11 .11, Comité pour le respect des droits humains “Daniel Gillard”, Solidarité Socialiste, OIDHACO (Oficina International para los Derechos Humanos Acción Colombia).