Na de VS jaagt nu ook Nigeria op de tabaksindustrie

“Het Ministerie van Volksgezondheid waarschuwt dat rokers jonger kunnen sterven”, staat er op de pakjes, maar dat houdt jonge Nigerianen niet tegen. Zoals Taju Olaide, 17 jaar oud: “Ik kan het pakje niet lezen. Het belangrijkste is voor mij wat erin zit, de sigaret.” Volgens Uche Okeke valt het gevaar wel mee: “Veel oude mensen die roken zijn gezond en levendig.”

De jeugd vormt een enorme afzetmarkt. Veertig procent van de 135 miljoen inwoners is jonger dan veertien, en volgens de Wereldgezondheidsorganisatie rookt 18 procent van de jongeren.

De regering heeft nu een aanklacht ingediend bij de federale rechter, in samenwerking met de organisatie Environmental Rights Action, de Nigeriaanse afdeling van Friends of the Earth. De aanklacht is gericht tegen vier grote tabaksbedrijven, waaronder Philip Morris, en een lobbygroep. De regering wil het roken kunnen reguleren en eist daarnaast 44 miljard dollar (30 miljard euro) compensatie voor de kosten voor gezondheidszorg. De tabaksindustrie vindt de eis onacceptabel.

Kosten gezondheidszorg

Nigeria volgt het precedent van Amerika, waar 46 staten de tabaksindustrie in 1998 voor de rechter sleepten. De industrie stemde uiteindelijk in met een schikking van 206 miljard dollar (141 miljard euro) voor de kosten van de gezondheidszorg voor tabaksgerelateerde ziekten en een einde aan advertenties die gericht waren op jongeren. Sindsdien worden er miljoenen aan schadevergoedingen uitgekeerd aan Amerikanen die rechtszaken aanspannen.

Tunde Irukera, advocaat voor de regering, legt uit dat het bedrag niet alleen de medicijnen dekt tegen ziektes die veroorzaakt worden door roken. “Het bedrag compenseert de volledige kosten van de gezondheidszorg die met tabak te maken heeft en de kosten die we in de toekomst zullen moeten maken als gevolg van roken.” De meeste ziekten worden pas na twintig jaar zichtbaar en daarom verwacht de regering een grote epidemie van rokersziekten in de komende jaren. “De meeste rokers zijn heel arm en de regering zal voor de kosten opdraaien.”

Minderjarige rokers

Een van de beschuldigingen waarop de zaak hangt is dat de bedrijven zich, ondanks hun kennis over het gevaar van roken, bewust hebben gericht op jonge en minderjarige personen.

Dat laatste wordt ontkend door British American Tobacco (Nigeria) Limited, dat driekwart van de markt in handen heeft. “We geloven sterk dat minderjarigen niet moeten roken”, zegt een woordvoerder. “Ons wereldwijde beleid is om geen reclame te maken voor mensen onder de 18 en we steunen wetgeving voor een minimumleeftijd.” In 2003 heeft het bedrijf daarom in het hele land posters en stickers verspreid aan 250.000 winkels, met de mededeling dat er niet aan minderjarigen wordt verkocht.

Akinbode Oluwafemi, van de koepelorganisatie Nigeria Tobacco Control Alliance (NTCA), is niet onder de indruk. “Ze verspreiden posters, maar jongeren kunnen nog gewoon sigaretten kopen. Het gaat ze alleen om hun imago.” Tegelijkertijd zijn er reclamecampagnes die jongeren mooi vinden. “Mensen kunnen laptops, camera’s en telefoons winnen. De bedrijven zijn ook sponsor van shows en feesten waar jongeren en kinderen op af komen.”

Oluwafemi eist dat de waarschuwingen op de pakjes verbeteren. “Het moet leesbaar worden en minimaal een derde van het pakje beslaan.” Hij wil dat Nigeria net als andere landen foto’s van kankers op de pakjes plaatst. “Dan kunnen mensen pas echt geïnformeerde beslissingen maken.”