Ministerieel omkoopschandaal illustreert omvang Indiaas corruptieprobleem

Deze maand werd in India een hooggeplaatste belastingontvanger gearresteerd op beschuldiging van omkoping. De man wordt ervan verdacht niemand minder dan de federale minister van Financiën te hebben omgekocht. De ontvanger had zijn zinnen gezet op een vet betaald baantje bij Financiën, waarvoor hij aanklopte bij de daarvoor aangewezen man: de naaste medewerker van minister Gingee Ramachandran, die samen met de minister op lucratieve wijze aan jobbemiddeling deed.

Toen de zaak aan het licht kwam, reageerden premier Atal Bihari Vajpayee en de andere kopstukken van de grootste regeringspartij Bharatiya Janata Party (BJP) meteen. Ramachandran, een kopstuk van de kleine Union Party, werd de laan uitgestuurd. De BJP kan zich geen schandalen meer veroorloven. Vele Indiërs herinneren zich hoe Vajpayee zelf twee jaar gelden zelf op het randje van oneervol ontslag stond na een reeks onfrisse zaken. Bij een ervan was op een webcamera vastgelegd hoe de partijvoorzitter van de BJP, Bangaru Laxman, steekpenningen aannam van een undercoverjournalist die de rol van wapenhandelaar speelde. Laxman werd ontslagen maar nooit vervolgd. Het Tehelka-schandaal - naar de naam van de portaalsite waar de beelden op werden getoond - was de eerste corruptieaffaire in India waarvan het bewijsmateriaal voor iedereen vrij te bekijken was. De reactie was enorm, en de nasleep ervan kostte uiteindelijk ook defensieminister George Fernandes zijn portefeuille, althans voor een paar maanden.

De berichten over het jongste schandaal verrassen Vineet Narain, een bekende Indiase anticorruptieactivist, niet. Er is geen politieke wil om corruptie uit te roeien. Het politieke systeem wordt gefinancierd door smeergelden en percentjes op contracten voor overheidsopdrachten, aldus Narain.

Volgens Nagarajan Vittal, een voormalige voorzitter van een zogenaamd waakzaamheidscomité, een niet-officieel controleorgaan, is het gros van de partijbudgetten in India zwart geld, verdiend door foute deals met de privé-sector. Vele bedrijven zitten ook met grote sommen zwart geld, dat makkelijk kan dienen als smeergeld. Volgens Vittal is niet minder dan 40 procent van het Indiase bruto binnenlands product (bbp) zwart geld.

Volgens Narain willen de politieke kopstukken niets ten gronde veranderen. Premiers beloven bij hun verkiezingscampagne steevast grote schoonmaak te houden, maar wanneer ze in het systeem gaan meedraaien, slikken ze die beloftes weer in. Vervolgens houden ze zich bezig met onnodige onderzoeken en schorsen ze voor de vorm enkele overtreders. Dat is het scenario dat premier Vajpayee in 1998 heeft gevolgd: in verkiezingsperiode rivaal Narasimha Rao als corrupt brandmerken, en vervolgens commissies in het leven roepen die vooral zichzelf in leven houden.

Als het menens wordt, slaan de politici zelfs over de partijgrenzen heen de handen in elkaar. Het hooggerechtshof stelde vorig jaar voor dat gekozenen eerst een inkijk moeten geven in hun vermogen en hun gerechtelijk verleden. Het voorstel werd neergesabeld door zowat alle politieke fracties. Om evidente redenen, zegt Narain. Ze kúnnen de oorsprong van hun geld niet verklaren. Hun geld is bijvoorbeeld verdiend door corruptie tijdens een vorige regeerperiode.

Zowat alle partijen hebben de voorbije jaren aangetoond dat ze boter op het hoofd hebben. Een ander opgemerkt schandaal passeerde in 2002 de revue: het defensieministerie bleek de doodskisten voor soldaten die in Kasjmir waren gesneuveld, veel te duur te hebben betaald: 2.400 euro per kist, terwijl de marktprijs gemiddeld 160 euro bedraagt.

Vorig jaar berekende de Berlijnse niet gouvernementele organisatie Transparency International dat de Indiërs jaarlijks meer dan vijf miljard euro aan smeergeld uitgeven om toegang te krijgen tot openbare diensten, vooral in de onderwijs- en de gezondheidssector.

Volgens de politici zelf wordt de corruptie in de hand gewerkt door een wet van 1970, die private bedrijven verbiedt om aan politieke partijen geld te schenken. Daardoor werden de partijen armer en gevoeliger voor corruptie.