Mexico laat zijn seizoensarbeiders in de kou staan

Neem de Mexicaan Alberto Rivero, die sinds 2005 als seizoensarbeider in de VS werkt. De voorbije drie jaar moest hij alle kosten voor visum, vervoer en woning betalen, hoewel dit wettelijk gezien de verantwoordelijkheid is van zijn Amerikaanse werkgever. “Vorig jaar mocht ik zo’n 800 dollar ophoesten. Bij het eerste bedrijf waar ik werkte, hoefde ik niets te betalen”, verklaart de 33-jarige Rivero, die een gedeelte van het jaar werkt als tuinier in de Amerikaanse staat Pennsylvania.
De Amerikaanse regering heeft seizoensarbeid in de jaren tachtig geregeld met H2A- en H2B-visa, specifiek voor sectoren als landbouw, bouw en horeca. Maar Mexicanen met deze papieren op zak worden geregeld misbruikt door hun werkgevers, soms is er zelfs sprake van mensenhandel.
“Het misbruikt verloopt via wervers. Het probleem is dat er geen regeling bestaat voor zulke contracten”, verklaart Alejandra Ancheita, advocate van de ngo Economische, Sociale en Culturele Rechten (ProDESC). Ronselaars brengen arbeiders uit heel Mexico in contact met werkgevers in de VS, zonder enige controle van het Mexicaanse ministerie van Arbeid omdat er over deze kwestie geen bilaterale overeenkomst bestaat tussen beide landen.

Angst voor ontslag

Jaarlijks schrijven zo’n 130.000 Mexicanen zich in voor het seizoensarbeid, volgens cijfers van de Amerikaanse regering en ngo’s. Voor hen blijkt het visum een strak keurslijf, waarbij ze uitsluitend mogen werken voor het bedrijf dat hen een contract aanbood en enkel op een specifieke plaats. Het programma bepaalt dat de werkgever alle kosten van de seizoensarbeider moet vergoeden.
“Als de werkgever verzaakt aan zijn wettelijke verplichtingen, kunnen de arbeiders niet elders aan de slag. Bovendien durven ze niet te klagen uit angst om ontslagen te worden “, zegt Victoria Gavito van het Centrum voor Migrantenrechten (CDM), in de Centraal-Mexicaanse deelstaat Zacatecas.
De Mexicaanse regering meent dat ze niet kan tussenbeide komen in een akkoord tussen individuen. “De regering houdt zich erbuiten, ze wil niet weten hoe deze mensen werden aangeworven”, legt Enrique González uit, die een eindverhandeling maakte aan de Autonome Nationale Universiteit van Mexico over het H2-visaprogramma.

Rechtszaken

ProDESC staat twee groepen seizoensarbeiders bij die onrechtmatig werden behandeld in Louisiana. Een zaak draait om 35 mensen uit San Luis Potosí die in 2008 aardbeien plukten. De bazen hielden hun paspoort bij, lieten hen werken in verschrikkelijke omstandigheden en mishandelden hen fysiek en verbaal. Het is de bedoeling de ronselaars en de werkgevers voor de Mexicaanse rechter te slepen, terwijl er ook in de VS rechtszaken worden aangespannen.
“De regering heeft de plicht om deze banden te regulariseren. Maar rechtszaken alleen zullen het onderliggende probleem niet oplossen. We moeten de procedure voor deze visa transparant maken”, stelt Ancheita van ProDEC. In maart werden wel enkele aanpassingen gedaan in het H2-pogramma, zoals geschreven contractbepalingen, het vastleggen van de identiteit van de buitenlandse wervers en hun mogelijke inbreuken, en de straffen voor onregelmatigheden bij de aanwerving.
Het Noord-Amerikaanse Vrijhandelsverdrag (NAFTA) tussen Canada, Mexico en de VS rept met geen woord over seizoensarbeid in de VS. Een voorbeeld dat het anders kan, is het akkoord met Canada. Mexico heeft met dat land in 1974 een programma uitgewerkt voor seizoensarbeid. Zo trekken jaarlijks ongeveer 15.000 Mexicanen naar Canada om er te werken op boerderijen.