Meer geld, minder ideologie gevraagd van Bush

Washington mag dan meer geld in de strijd tegen aids hebben gestoken dan welke regering dan ook, aan de Amerikaanse investeringen zitten haakjes die een snelle aanpak onmogelijk maken, melden activisten. George W. Bush stelt strenge voorwaarden aan de besteding van het geld en aan de ter beschikking te stellen medicijnen. Volgens de Global Aids Alliance (GAA) zullen door deze vertraging velen sterven die anders hadden kunnen worden behandeld. Volgens de laatste VN-cijfers sterven elk jaar zo’n drie miljoen mensen aan aids, waarvan tweederde in Afrika.

Het ‘President’s Emergency Plan for AIDS Relief’ (PEPFAR) van januari 2003 leek zo mooi. Bush beloofde in vijf jaar twaalf miljard euro beschikbaar te stellen voor de aanpak van aids in Afrika en de Cariben. Maar al snel kwamen de kleine lettertjes aan het licht. Het Wereldwijd Fonds voor de Strijd tegen Aids, Tuberculose en Malaria, een multilateraal fonds dat in 2001 werd gelanceerd, krijgt jaarlijks slechts 162 miljoen euro. Van de totale twaalf miljoen wordt het eerste jaar maar 1,5 miljoen besteed - ondanks de urgentie. De bedragen werden door het Amerikaanse parlement wel verhoogd tot respectievelijk Ook eist Bush dat eenderde van het geld naar onthoudingsprogramma’s gaat - die volgens deskundigen niet werken.

Het Amerikaanse parlement trok de zaak ietsje recht: het verhoogde de totale subsidie tot 1,9 miljard euro; die voor het Wereldwijd Fonds tot ruim 400 miljoen. Voor het fiscaal jaar 2005, dat op 1 oktober begint, vroeg Bush 2,3 miljard aan waarvan 162 naar het Wereldwijd Fonds gaat - en ook daar is de verwachting dat het parlement de bedragen later dit jaar zal optrekken.

Maar de aidsgroepen denken dat de terughoudendheid van Bush anderen ontmoedigt om geld te geven. Van de vier miljard euro per jaar waar de donoren om gevraagd werd, ontving het Wereldwijd Fonds niet eens 1,6 miljard per jaar. Volgens deskundigen is er minimaal 8,1 miljard per jaar nodig. “De VS hebben de lat zo laag gelegd dat het onmogelijk wordt de nodige gelden binnen te halen”, zegt Salih Booker. Hij is uitvoerend directeur van Africa Action, een instantie in Washington die de regering onder druk zette om meer geld te geven.

Naast de geldkwestie is er ook nog de concurrentie op de medicijnmarkt. Amerikaanse producenten maken aidsremmers van A-merken. Producenten in andere landen maken generische aidsremmers, die tot tachtig procent goedkoper zijn. Bush wil niet dat Amerikaans ontwikkelingsgeld wordt gebruikt om die merkvrije medicijnen te kopen. Hij sloot handelsovereenkomsten met onder meer Jordanië, Chili en Singapore, die het Amerikaanse handelspartners voor vijf jaar verbieden generische aidsremmers op de markt te brengen die gebaseerd zijn op Amerikaans onderzoek. Ook met Thailand hangt momenteel een dergelijk akkoord in de lucht. Thailand is een van de grootste producenten van generische aidsremmers. Ook heeft het, en dat is geen toeval, een van ‘s werelds beste aidsbestrijdingsprogramma’s. Bush wordt ervan beschuldigd de grote Amerikaanse medicijnproducenten te bevoordelen. De voormalige directeur van één hiervan, Randall Thomas, is verantwoordelijk voor het aids-beleid van de regering.

Als tegemoetkoming wees Bush twee maanden geleden de Food and Drug Administration (FDA) aan als toetssteen voor generische medicijnen. De FDA kan binnen twee weken de zogenoemde Fixed Dose Combination (FDC) medicijnen goedkeuren. Dit zijn pillen waarin medicijnen van verschillende achtergronden gecombineerd worden in bepaalde verhoudingen. Deze pillen zijn tachtig procent goedkoper zijn dan die van een A-merk. De FDC’s kunnen voor 113 euro per persoon per jaar gekocht worden van PEPFAR-geld.

Maar volgens activisten is deze toetsteen een overbodig vertragingsmechanisme. De Wereldgezondheidsorganisatie WGO, die bepaalt of medicijnen veilig en effectief zijn, had namelijk al een aantal merkvrije FDC’s goedgekeurd. “Het opzetten van de FDA als boven de landsgrenzen staande gezondheidsautoriteiten kan zeer gevaarlijke precedenten scheppen”, zegt directeur Paul Zeitz van de Global Aids Alliance. “De WGO heeft een internationale standaard vastgesteld op verzoek van haar lidstaten, als eerlijke bemiddelaar tussen Noord en Zuid. De VS ondermijnen nu de geloofwaardigheid van die standaard ”, aldus Zeitz. (KS/ADR)