Marteling en corruptie in Argentijnse gevangenissen – rapport

Het Comité tegen Marteling is onderdeel van de Provinciale Commissie voor Herinnering, een onafhankelijke publieke mensenrechtenorganisatie die geleid wordt door aanklager Hugo Cañón. Sinds een paar jaar houden mensenrechtenorganisaties de omstandigheden in de Argentijnse gevangenissen nauwlettend in de gaten. Eerder al uitten Amnesty International, Human Rights Watch en de VN-Commissie voor de Mensenrechten hun zorgen over de situatie in de Argentijnse gevangenissen.

In het vorige week verschenen rapport wordt melding gemaakt van verschillende soorten misbruik, zoals het in elkaar slaan van een gevangene die besmet was met aids, gebruik van marteltechnieken zoals elektroshock, ijskoude douches in de winter en bijna-verstikking door het hoofd van een gevangene onder water te duwen.

Het aantal gedetineerden in de provincie Buenos Aires is de afgelopen vier jaar gestegen van 15.000 naar bijna 25.000. Het Comité tegen Marteling legt een direct verband met de toegenomen werkloosheid, armoede en sociale uitsluiting als gevolg van de economische crisis in Argentinië.

Omdat de gevangenissen in de provincie overvol zitten, worden 5.800 gevangenen vastgehouden in politiebureaus zonder de benodigde faciliteiten. In de gevangenissen zitten gedetineerden soms in cellen of containers zonder ramen en ventilatie. Douches en toiletten moeten gedeeld worden met tientallen andere gevangenen en er zijn te weinig matrassen. De douches hebben alleen koud water, terwijl de temperaturen in de winter vaak tot onder het vriespunt dalen. Toiletten kunnen niet worden doorgespoeld en kapotte telefoons worden niet gerepareerd.

Een jaar geleden vergeleek een VN-delegatie van de Commissie voor de Mensenrechten de gevangenissen in de provincie Buenos Aires met die in dictatoriale landen als Iran. In 32 gevangenissen en politiebureaus werden schendingen van de mensenrechten geconstateerd. Het Argentijnse Comité tegen Marteling werd kort daarna opgericht. Het comité riep rechters en aanklagers op om klachten over mishandeling serieus te onderzoeken. Maar aangezien het niet verplicht is misbruik te melden, gebeurde er nauwelijks iets totdat het provinciale hooggerechtshof in maart van dit jaar justitieambtenaren verplichtte klachten in behandeling te nemen.

Nog steeds wordt echter met minimaal 70 procent van de klachten niets gedaan. Volgens Hugo Cañón, hoofd van de Provinciale Commissie voor Herinnering, laat het rapport van het Comité tegen Marteling slechts enkele voorbeelden zien van het werkelijke aantal mishandelingen. In het rapport wordt gesproken over 3.241 gevallen van onwettige dwang, marteling, machtsmisbruik, bedreiging, ernstige verwonding en doodslag. In alle gevallen behoorden de daders tot het gevangenispersoneel.

Van het aantal justitiële zaken dat sinds 2000 werd geopend op grond van klachten, werden er 1.434 ‘in de wacht’ gezet, 52 zaken werden niet in behandeling genomen en 1.751 zaken zijn nog in behandeling. In slechts vier gevallen is iemand veroordeeld, zegt Cañón.

In het rapport wordt melding gemaakt van de moord op 25 gevangenen. In werkelijkheid is dat cijfer veel hoger, zegt Cañón. Deze zaken worden meestal geregistreerd als zelfmoord of als doodslag als gevolg van ruzies tussen gevangenen.

Volgens het rapport tolereert de regering het systematische geweld. De gouverneur van Buenos Aires, Felipe Solá, pleitte in een reactie op het rapport voor de versnelde bouw van nieuwe gevangenissen. Die moeten de verwaarloosde, overvolle gevangenissen met verouderde faciliteiten vervangen. Daarnaast pleitte Solá voor een betere controle van gevangenispersoneel en heropening van zaken die al gesloten zijn. (JS)