Kwart geneesmiddelen in ontwikkelingslanden is nep

Alice Ajibade had geluk dat ze een gepensioneerde verpleegster is. Anders had ze haar kleinkind nietsvermoedend een nepsiroop toegediend waar god-weet-wat inzat. Nadat ze het etiket nauwkeurig had bestudeerd, werd ze achterdochtig. Ze bracht het flesje terug naar de apotheek, waar haar vermoedens bevestigd werden. Wat zou er gebeurd zijn als ik het aan het één maand oude meisje had gegeven? Er kunnen onschuldige mensen sterven als gevolg van nepmedicijnen.

Zelfs in ziekenhuizen worden sterfgevallen gemeld als gevolg van het gebruik van nepproducten. Enkele maanden geleden stierven twee kinderen in het Universitair Ziekenhuis van Enugu, in het oosten van Nigeria, nadat ze namaakgeneesmiddelen hadden ingenomen na een hartoperatie. Uit een onderzoek is gebleken dat de meeste apotheken in de deelstaat geneesmiddelen aankochten bij niet-erkende labo’s. De aankoop gebeurde zonder enige vorm van facturatie of ander papierwerk, wat illegaal is. Het Nationale Agentschap voor de Controle op Voedsel en Geneesmiddelen (NAFDAC) heeft tot op heden 17 apotheken gesloten in de hoofdstad Lagos.

DOGAB Pharmacy in Lagos moest al voor de derde keer op rij de deuren sluiten. Zaakvoerder David Gabriel heeft geen probleem om de pers te woord te staan, want volgens hem ligt de fout niet bij DOGAB maar bij de tussenhandelaars. Als de importeur ze niet aankoopt, dan zet niemand die producten nog in de rekken. Bovendien is zijn apotheek niet de enige die werd betrapt. Door de economische situatie in Nigeria, zoekt iedereen naar wat het goedkoopste is. “De vraag of iets echt of nep is, komt op de twee de plaats.

Het NAFDAC heeft eind 2004 vooropgesteld als de deadline waarop het land moet verlost zijn van namaakgeneesmiddelen. Dora Akunyili, de directeur-generaal van het agentschap, heeft er alle vertrouwen in dat die ambitieuze doelstelling gehaald zal worden. Importeurs moeten nu NAFDAC-registratienummers aanbrengen op de verpakkingen. Vanaf januari wordt elk product dat ingevoerd wordt zonder registratienummer vernietigd, zegt Akunyili. Zelf gaan testen wat er op de markt gebracht wordt, zou onhaalbaar zijn.

De vervalsingen in de farmaceutische sector zijn al sinds 1968 bekend in Nigeria, maar het probleem heeft pas alarmerende proporties gekregen nadat de regering licenties uitdeelde aan de importbedrijven. Zowat iedereen die beweerde dat hij in de business zat, kreeg zo’n licentie. Nigeria is nu één van de landen met het hoogste aandeel van vervalsingen.

De Wereldgezondheidsorganisatie waarschuwt dat de aanmaak van nepgeneesmiddelen in de lift zit. Volgens de WGO is de kwakzalverij goed voor 25 procent van de geneesmiddelen die in ontwikkelingslanden geconsumeerd worden. Het gaat daarbij vaak om medicijnen die gebruikt worden om levensbedreigende ziektes als malaria, tuberculose en aids te behandelen. De Amerikaanse Food and Drug Administration, een instelling die waakt over de gezondheid van de Amerikaanse burger, schat dat namaakmedicijnen meer dan 10 procent van de wereldwijde medicijnenmarkt uitmaken en dat er jaarlijks voor 32 miljard dollar van verkocht worden.

In Nigeria heeft de kwakzalverij de geloofwaardigheid van sommige producten aangetast; verschillende Nigeriaanse en internationale farmaceutische bedrijven moesten hun deuren sluiten. De meeste van onze lokale bedrijven die echte medicijnen produceren, slagen er niet in om hun kosten te dekken, zegt Akunyili. Volgens de NAFDAC-baas ligt dat aan de oneerlijke concurrentie van de vervalsers, die natuurlijk een veel lagere productiekost hebben

Het NAFDAC voert nu controle uit aan stations en luchthavens. Een inspanning die vruchten afwerpt. Op de internationale luchthaven ‘Murtala Muhammed’ in Lagos legde het agentschap onlangs beslag op een voorraad nepmedicijnen die tienduizenden euro’s zou opgebracht hebben. Tussen april 2001 en oktober dit jaar heeft het NAFDAC voor 43 miljoen dollar nepmedicijnen vernietigd. De buurlanden appreciëren dat: Ghana en Sierra Leone, die een verbod hadden ingesteld, laten sinds dit jaar opnieuw medicijnen made-in-Nigeria toe.