Irakezen kunnen basisbehoeften niet betalen

Suiker, rijst, thee, wasmiddelen, bonen, babyvoeding en andere benodigdheden - voor de Amerikaanse invasie in Irak kregen Irakezen het in maandelijkse rantsoenen via het Olie-voor-Voedselprogramma. Die waren bedoeld om de pijn van de economische sancties tegen het land te verzachten.

Die bijdragen moeten veel Irakezen nu missen omdat de Iraakse regering er niet slaagt om de maandelijkse rantsoenen op tijd te leveren. We kregen altijd suiker van het ministerie van Handel, maar nu gebeurt dat niet meer, zegt Abu Ali (66), die tot voor kort werkte als distributeur van de maandelijkse voedselrantsoenen. Dat betekent dat suiker op de markt gekocht moet worden voor de dubbele prijs. Waar moeten arme mensen nu nog suiker vandaan halen?

De armoede wordt nog verergerd doordat veel Irakezen werkloos zijn. Het werkloosheidpercentage is naar schatting bijna 70 procent. Abu Mushtaq (40), vader van vijf kinderen, heeft geen geld om producten op de markt te kopen, ook niet met de 120.000 Iraakse dinar (ongeveer 73 euro) die hij maandelijks krijgt als compensatie voor het gebrek aan voedselrantsoenen. Alles is veel duurder geworden, klaagt hij.

Nu de regering sinds kort geld geeft om de Irakezen te compenseren voor het uitblijven van voedselrantsoenen, is de vraag naar bepaalde producten sterk gestegen. Daardoor stijgen ook de prijzen. Het ministerie van Handel heeft al zeven maanden geen suiker geleverd en al twee maanden geen rijst, zegt Abu Ali. Thee hebben we al vier maanden niet meer en olie om mee te koken al drie maanden niet. De prijzen van suiker, rijst, thee en olie stegen respectievelijk met 25, 80, 100 en 50 procent.

De meeste huishoudens in Bagdad hebben dagelijks drie uur stroom. Irakezen die voldoende geld hebben, kunnen zich kleine generatoren voor extra stroomvoorziening veroorloven. Maar de regering verwacht volgend jaar een vervijfvoudiging van de benzineprijzen.

De situatie wordt nog verergerd door doordat sommige Irakezen proberen het gebrek aan inkomsten te compenseren via andere wegen. Veel huisbazen verhogen de huren, soms tot driemaal de gebruikelijke hoogte, aldus Abu Ali. Daardoor ontstaat een negatieve spiraal van kostenstijgingen waar iedereen onder lijdt.

Wie zegt dat er gewerkt wordt aan oplossingen, liegt, zegt Abu Anas, die werkt op het ministerie van Handel. De regering is nog steeds een interim-regering, die geen plannen kan maken en bovendien vindt dat dit haar taak niet is. Moge God ons helpen.

Veel deskundigen zien de Amerikaanse regering als hoofdschuldige aan de slechte situatie in het land. Analist Ed Harriman wees er in de London Review of Books op dat de wederopbouw van Irak verschilt van de wederopbouw van Europa na de Tweede Wereldoorlog. Na de Tweede Wereldoorlog betaalde de Amerikaanse regering het Marshall Plan voor wederopbouw, terwijl Irak volgens hem zelf grotendeels moet opdraaien voor de kosten.

Volgens Harriman was er na de inval in Irak nog 6 miljard dollar voor Irak beschikbaar uit het Olie-voor-Voedselprogramma van de Verenigde Naties. Inkomsten uit olie-export leverden in het jaar na de invasie nog eens 10 miljard dollar op. Het Amerikaanse Congres stemde in met het plan om 18,4 miljard dollar Amerikaans belastinggeld aan de wederopbouw van Irak te besteden. Maar op 28 juni vorig jaar had het door de VS gesteunde voorlopige bestuur (CPA) in Irak meer dan 20 miljard Iraaks geld uitgegeven en slechts 300 miljoen dollar Amerikaans geld.

Beschuldigingen van fraude circuleren al vanaf het begin van de invasie in Irak. Volgens Amerikaanse accountants is sprake van verduistering, misbruik en verspilling van miljarden dollars. (JS/ADR)