Indiase hongerstaakster “tikkende tijdbom”

Sharmila is in de Indiase staat Manipur uitgegroeid tot een ware icoon. Ze stond al meermalen op het punt te bezwijken, maar de autoriteiten wisten haar in leven te houden door gedwongen opnames in het ziekenhuis, waar vloeibaar voedsel werd toegediend. Zij zien Sharmila als een ‘tikkende tijdbom’, zegt Haokip.

Sharmila zit momenteel in een strengbeveiligde isolatiecel van het Jawaharlal Nehru Ziekenhuis, waar ze kunstmatig voedsel krijgt toegediend. Ze werd naar het ziekenhuis overgebracht nadat ze gearresteerd was op beschuldiging van ‘poging tot zelfdoding’.

Afschaffing van de wet ligt niet zo eenvoudig. Ook burgers begrijpen dat daardoor de chaos in Manipur, waar 25 verschillende opstandelingengroepen opereren, kan verergeren. De wet garandeert soldaten immuniteit voor vervolging bij acties tegen opstandelingen, maar tegelijkertijd ook bij schendingen van de mensenrechten.

Gezien de situatie in Manipur is de wet op zichzelf niet zo slecht, maar eigenmachtige arrestaties en moorden mogen nooit goedgepraat worden, zegt Haokip. We moeten ons de vraag stellen wat de afgelopen 25 jaar met de wet bereikt is. Het aantal opstandelingengroepen is in die tijd gegroeid van twee naar 25 en de situatie is alleen maar verslechterd.

Amnesty International komt in een recent rapport over Manipur tot dezelfde conclusie. Volgens Amnesty zijn mensenrechtenschendingen door regeringstroepen en oppositiegroepen in Manipur een onderdeel van het dagelijkse leven geworden. De gewapende oppositie zorgt voor veiligheidsproblemen in Manipur. Het is het recht en de verplichting van alle overheden om zichzelf en burgers te beschermen tegen gewelddadigheden, maar die verplichting mag nooit leiden tot schendingen van de mensenrechten, aldus het rapport.

De overheid zit intussen flink in haar maag met de kwestie. Toen mensenrechtenorganisaties onlangs uit protest tegen de wet schoolkinderen een menselijke keten lieten vormen bij het historische Kangla Fort in Imphal, betuigden belangrijke politici vooraf op persoonlijke titel hun steun. Toen het moment uiteindelijk daar was, lieten ze het echter afweten. De politie zette een waterkanon in om de schoolkinderen uiteen te drijven.

De autoriteiten hadden Munindro Waikhom, vertegenwoordiger van Amnesty International en initiatiefnemer van de actie, gewaarschuwd dat protest bij het fort niet getolereerd zou worden. Het zou een te gevoelige locatie zijn. Vorig jaar juli gingen shockerende beelden de wereld over van twaalf vrouwen die zichzelf uitkleedden bij de ingang van het fort, uit protest tegen behandeling van de van militante activiteiten verdachte Manorama Devi. Zij werd gearresteerd door paramilitairen van de groepering Assam Rifles, die haar daarna zouden hebben verkracht en vermoord.

De actie van de vrouwen leidde tot een landelijke campagne van nationale en internationale mensenrechtengroeperingen tegen de wet. Ze vestigden ook opnieuw de aandacht op de Meira Paibees (fakkeldragers). Deze vrouwengroepen wisten met weinig meer dan morele kracht te interveniëren op kritieke momenten in de turbulente geschiedenis van Manipur en zo een rechtvaardige gang van zaken te bevorderen.

In 1904 slaagden de Meira Paibees erin om dwangarbeid in opdracht van Britse koloniale heersers te voorkomen. In 1938 protesteerden ze met succes tegen de export van rijst uit de vruchtbare valleien van Manipur, omdat op dat moment in de staat zelf een tekort was.

Vergeleken met andere Indiase staten, hebben de vrouwen in Manipur goede plaats veroverd in de samenleving. De grootste markt in Imphal wordt bijvoorbeeld volledig gerund door vrouwen. Ze hebben aanzien in sociale en religieuze gemeenschappen en zijn economisch onafhankelijk, zegt Salam Irene, psycholoog aan de Universiteit van Manipur.

Hoewel volledige afschaffing van de immuniteitswet nog ver weg lijkt, hebben de protesten van de vrouwen wel geleid tot afschaffing in de stad Imphal. Dat gebeurde na de gewelddadige dood van Manorama Devi. Ook is inmiddels een vijfkoppige commissie ingesteld, die de wet opnieuw gaat doorlichten. (JS)