India en Nepal proberen scherven te lijmen - analyse

The Times of India onthulde vorige week woensdag dat Baburam Bhattarai, een voorman van het Maoïstische verzet in Nepal, bij een bezoek aan de Indiase hoofdstad New Delhi begeleid werd door de Indiase veiligheidsdiensten. Volgens de krant had Bhattarai ontmoetingen met Prakash Karat, secretaris-generaal van de invloedrijke Marxistische strekking van de Communistische Partij van India (CPIM) en een aantal Nepalese politici die in India in ballingschap leven.

Onafhankelijke dagbladen in Nepal brachten het nieuws meteen op hun voorpagina. Het leek een mooie kluif voor journalisten en Nepalese politici, want India beschouwt de maoïstische rebellen officieel als terroristen. Maar de Nepalese staatsmedia namen het verhaal merkwaardig genoeg niet over, al lieten ze de voorbije maanden geen kans onbenut om India op de korrel te nemen. India heeft de machtsgreep van koning Gyanendra van begin februari zwaar veroordeeld en blijft officieel afstand houden van het Nepalese regime.

Experts speculeren dat de contacten met de rebellen een Indiase tactiek zijn om het Nepalese regime tot meer inschikkelijkheid te dwingen. Maar door de discretie van de Nepalese staatsmedia bleven luidkeelse protesten en anti-Indiase betogingen van koningsgezinde Nepalezen uit. Dat was vroeger wel anders. Begin 2001 kwam het in Nepal bijvoorbeeld nog tot gewelddadige rellen nadat de Nepalese pers neerbuigende uitlatingen van de Indiase filmster Hrithik Roshan aan het adres van de Nepalezen had afgedrukt.

Ook de Indiase regering probeert de schade te beperken. Donderdag verspreidde de Indiase ambassade in Kathmandu een verklaring van Karat waarin die ontkent dat hij Bhattarai in Delhi heeft ontmoet. Bhattarai zelf geeft toe dat hij in de Indiase hoofdstad was, maar ontkent dat de Indiase geheime dienst een rol speelde tijdens dat bezoek.

De regeringen van Nepal en India lijken de restanten van hun onderlinge betrekkingen niet op het spel te willen zetten. Het Nepalese regime weet dat het vroeg of laat aangewezen is op de hulp van India om een einde te maken aan het driehoeksconflict tussen de koning, de politieke partijen en de maoïsten in Nepal. De relaties tussen Nepal en India werken als een verkeerslicht, zegt Nishchal Nath Pandey, de directeur van het Instituut voor Buitenlandse Betrekkingen, een denktank in Kathmandu die dicht aanleunt bij de Nepalese regering. We moeten altijd werken vanuit het perspectief dat het groene licht zal gaan branden.

Nepal is al sinds 1996 in de greep van politiek geweld. De opstand van maoïstische rebellen die een einde willen maken aan de monarchie, heeft al aan meer dan 11.000 mensen het leven gekost. Nadat opeenvolgende regeringen geen resultaten hadden geboekt bij lang aanslepende onderhandelingen met de rebellen, stuurde koning Gyanendra op 1 februari de regering naar huis. Hij riep de noodtoestand uit, legde de pers en de politieke partijen aan banden en begon zelf te regeren.

De koninklijke staatsgreep ontlokte hevige internationale protesten. Verscheidene landen, waaronder India, kondigden sancties af tegen Nepal, waarbij vooral het leger werd geviseerd. Op 29 april maakte Gyanendra een einde aan de noodtoestand; de beperkingen op de politieke vrijheden en de media blijven van kracht.

Toch heeft India intussen zijn hulp aan Nepal hervat; zelfs het Nepalese leger kan weer rekenen op bijstand vanuit India. Alleen wapenleveringen blijven achterwege. Momenteel legt ook een hooggeplaatste Indiase diplomaat een zesdaags bezoek af aan Nepal, het eerste bezoek van die aard sinds de coup van de koning.

Maar de officiële relaties tussen India en Nepal blijven dubbelzinnig. Het Nepalese leger suggereerde op 20 mei op een persconferentie dat India de maoïstische rebellen naar zijn hand zet. Koning Gyanendra blijft ook politieke tegenstanders oppakken, wat India al even sterk op de zenuwen werkt. (PD)