Het levensgevaarlijk beroep genaamd moederschap

Een hoogzwangere vrouw in een morsig, gescheurd T-shirt moet duidelijk veel pijn verbijten terwijl ze haar beurt afwacht in het ziekenhuis Maternidade Lucrecia Paim in Luanda. Omdat ze er niet in slaagt de pijn te onderdrukken, wankelt ze heen en weer door de gang, terwijl ze haar groezelige sarong steeds opnieuw losmaakt en terug vastbindt. Ze draagt geen ondergoed. Wanneer ze uitgeput en jammerend tegen de muur leunt, sijpelt er bloed langs haar been, en op de grond. Niemand biedt haar hulp aan. Niemand kuist het bloed op. Zo gevaarlijk kan het zijn een kind ter wereld te brengen Angola.

Het land zal het bijzonder moeilijk krijgen om aan de 5e Millenniumdoelstelling te voldoen: de kraambedsterfte tegen 2015 met 75 procent terugbrengen.

Angolese vrouwen hebben 1 kans op 7 dat ze een bevalling met de dood bekopen. Dat is groter dan het gemiddelde van 1 op 16 voor subsahara-Afrika, en nog immens veel groter dan de 1 op 2000 en 1 op 3000 vrouwen die sterven in Europa en de Verenigde Staten.

Terwijl Angola nu al 4 jaar vrede kent, is er nog steeds een schrijnend gebrek aan middelen voor de uitbouw van een primaire gezondheidszorg. Wegen zijn nog steeds bezaaid met gaten en landmijnen en maken het de hulpverleners quasi onmogelijk om met hun schaarse middelen tot in de meest afgelegen gebieden te geraken.

Zwangere vrouwen moeten het vaak doen zonder de basiszorgen die aan een geboorte voorafgaan: advies over aids, voeding, hygiëne. Malaria is een ziekte die bij zwangere vrouwen tot bloedarmoede leidt, en daardoor een van de belangrijkste veroorzakers van kinder- en moedersterfte is.

Tot vlak voor de geboorte blijven de moeders ook gewoon hun waren naar de markt brengen, of op het veld doorwerken. Als ze merken dat er iets mis is, haasten ze zich naar een medisch centrum – vaak komen ze te laat.

“Veel vrouwen bevallen ook zonder de nabijheid van medisch personeel. Als daarbij complicaties optreden baat meestal geen hulp meer”, zegt Maryse Ducloux, assistent medisch coördinator van de Belgische afdeling van Artsen zonder Grenzen.

“Angolese vrouwen geloven sterk in traditionele geneeskunde, en in thuis bevallen, alleen of met behulp van de familie. Van die overtuiging zijn ze moeilijk af te brengen”, vertelt Ducloux.

Ook abortus is een gevoelige zaak. In Angola is een abortus uitvoeren illegaal tenzij de ingreep noodzakelijk is om het leven van de moeder te redden.

“Voor abortus zijn er geen voorzieningen, maar dat houdt vrouwen niet tegen om met behulp van traditionele geneeskunde thuis een abortus uit te voeren. Vaak belanden ze in een verschrikkelijke staat in het ziekenhuis”, getuigt Ducloux.

Angolese vrouwen hebben gemiddeld 7 kinderen. Ongeveer 70 procent krijgt haar eerste kind als ze nog een tiener is.

Informatie omtrent familieplanning is schaars, en terwijl veel vrouwen zeggen anticonceptie te willen nemen om aan geboortebeperking te doen, wordt dat door veel mannen aanzien als een affront voor hun vruchtbaarheid.

De regering beweert dat het ernstig begaan is met de gezondheid van zijn moeders, en zegt dat het de kraambedsterfte met een derde wil terugbrengen tegen 2008. Maar de lijst met dringende behoeften in Angola is lang, en omdat kraambedsterfte op minder gulle schenkingen van donors kan rekenen dan kindersterfte, bestaat de vrees dat er weinig zal veranderen voor de aankomende moeders. (JP/MM)