Het einde van het dollartijdperk nadert

Evelio Jiménez (68), boekhouder, heeft drie dagen geleden een lijstje met de mogelijkheden gemaakt. Alles omwisselen in Cubaanse converteerbare peso’s. Of een deel omwisselen en de rest in dollars op de bank laten staan. Of alles uitgeven in de winkels. Nog steeds weet hij niet wat te doen met de 200 Amerikaanse dollars die hij voor noodgevallen gespaard heeft.

De verkoopkoers van de dollar is tegenwoordig 27 ‘gewone’, niet-converteerbare peso, de aankoopkoers 26. Tegelijk is de converteerbare peso in omloop, die één dollar waard is. Die ‘harde’ munt is in 1994 in het leven geroepen om het het Amerikaanse dollarbiljet op de interne markt te vervangen. Want je hebt wel harde valuta’s nodig, als je op Cuba bepaalde goederen en diensten wilt kopen: sommige levensmiddelen, parfums, trendy schoenen, schoonmaakproducten en huishoudtoestellen zijn uitsluitend te verkrijgen in een keten van staatswinkels. En die accepteren geen ‘zachte’ (niet-converteerbare) peso’s.

Maar vanaf 8 november zullen de 11,2 miljoen Cubanen en hun buitenlandse bezoekers hun dollars moeten wisselen in converteerbare peso’s – en daarbij telkens tien procent commissie moeten betalen. Tot die dag kunnen de Cubanen hun dollars nog zonder commissie wisselen. Ze kunnen ook een bankrekening openen, waar ze later converteerbare peso’s of dollars af kunnen halen, baar en zonder kosten.

President Fidel Castro kondigde de maatregel af op 25 oktober, in een reactie op de oprichting door het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken van een ‘Cuban Asset Targeting Group’, die als doel heeft de buitenlandse geldstromen naar het eiland af te dammen. De economische sancties die de VS meer dan veertig jaar geleden tegen Cuba instelden, verbieden het Caraïbische land Amerikaanse dollars te gebruiken in handelstransacties.

Cubanen in het buitenland, in de eerste plaats de 1,3 miljoen man sterke Cubaanse gemeenschap in de VS, sturen jaarlijks naar schatting één miljard dollar naar het moederland. Economen schatten dat de Cubaanse bevolking op dit ogenblik tussen de 600 en 800 miljoen dollar bezit.

De files voor de wisselkantoren en de banken zijn nog niet zo lang als verwacht was, maar officiële bronnen bevestigen wel dat de hoeveelheid dollars die de Cubanen op rekeningen zetten of verkopen enorm is gestegen. In de laatste drie dagen zijn er evenveel dollars op bankrekeningen gezet als in de vorige vier jaar samen, aldus een rapport dat de staatskrant Granma op 29 oktober publiceerde.

Het is nog onzeker wat het dollarverbod op langere termijn voor effect zal hebben. Op het ministerie van Toerisme zegt men dat Europeanen en Canadezen, die driekwart van de buitenlandse bezoekers uitmaken, hun euro’s, ponden, Zwitserse franken en Canadese dollars zonder commissie zullen kunnen blijven wisselen. Maar Cuba zou wel minder aantrekkelijk kunnen worden voor Latijns-Amerikaanse toeristen.

Een studie gaat ervan uit dat er ten slotte minder dollars verkrijgbaar zullen zijn voor de Cubaanse staat, wat nog versterkt kan worden als buitenlandse maatschappijen het eiland zouden verlaten. Maar de meeste emigranten zullen het geld dat ze naar huis sturen in dollars blijven overmaken, is de verwachting. De staat zal daar tien procent van afromen, een soort belasting op dollarbezit.
Aangezien de Cubanen afhankelijk zijn van die overschrijvingen, is dat een oneerlijke heffing, vindt de Vereniging ter Bevordering van de Burgermaatschappij, een dissidentengroepering, in een protestcommuniqué. Ze vreest dat met name mensen uit de armste lagen van de bevolking erdoor getroffen zullen worden. (HJ/JS)