Gebrek aan middelen belemmert ontwapening doodseskaders

De OAS-missie, die werd opgezet om het vredesproces te begeleiden, kreeg 600.000 dollar (455.000 euro) van de Verenigde Staten en bijna een miljoen dollar (758.000 euro) van Nederland. Colombia stak zelf 1,2 miljoen dollar (909.000 euro) in het project. Het salaris van een van de OAS-vertegenwoordigers wordt betaald door de Zweedse regering.

Dat is alle financiering die we krijgen, zei Caramagna. Volgens hem nauwelijks genoeg om tien Colombiaanse en tien internationale functionarissen te betalen, terwijl drie keer zoveel mensen nodig zijn. Ook vervoersmiddelen, communicatieapparatuur en regionale kantoren ontbreken. Het vredesproces is van start gegaan, maar op sommige plaatsen nogal amateuristisch. We hebben niet de middelen om alles te overzien.

Volgens Ana Teresa Bernal van Redepaz, een koepelorganisatie van vierhonderd lokale ngo’s, kan het demobilisatieproces geen ‘vredesproces’ genoemd worden. Het staakt-het-vuren wordt niet gerespecteerd en de troepen zijn niet geconcentreerd waardoor het onmogelijk is overzicht te houden.

Vorig jaar legden 4.700 paramilitairen, volgens de Colombiaanse Zelfverdedigingstroepen (AUC) ongeveer 20 procent van hun leden, hun wapens neer tijdens collectieve ceremonies. Zij beloofden te stoppen met de strijd. Nadat de paramilitairen in december 2002 een staakt-het-vuren afkondigden, nam het aantal moorden door de AUC af met 68 procent en het aantal bloedbaden met 86 procent. Desondanks werden tussen december 2002 en augustus 2004 toch nog 1.889 mensen vermoord door de AUC.

Caramagna was vorige week een van de sprekers op een conferentie georganiseerd door Colombiaanse niet-gouvernementele instellingen. Daar werd gesproken over het juridische raamwerk dat nodig is voor het ontwapeningsproces. Mensenrechtengroeperingen en slachtoffers van het al veertig jaar durende conflict willen dat de paramilitairen berecht worden, hun illegaal verkregen rijkdom opgeven en herstelbetalingen doen aan slachtoffers. Ook willen ze weten waar de stoffelijke resten van verdwenen familieleden zijn gebleven.

Volgens Caramagna, die in 1990 ook in opdracht van de OAS de ontmanteling van de door de VS gefinancierde contrarebellen in Nicaragua begeleidde, moet eerst overeenstemming worden bereikt over de vraag hoeveel waarheid en gerechtigheid nodig zijn en hoe hoog de herstelbetalingen moeten zijn om de theorie in praktijk te vertalen.

Vorig jaar begon Colombia na onderhandelingen met de demobilisatie van de paramilitairen. Dat proces moet in december afgerond zijn. Tijdens de doorgaande besprekingen in Santa Fe de Ralito, in het noordoosten van Colombia, hebben AUC-leiders gezegd dat ze niet zullen meewerken aan berechting. Ook weigeren ze land en bezittingen af te staan die ze onrechtmatig hebben verkregen.

Tijdens de conferentie onderstreepte Michael Frühling, directeur van het kantoor van de VN-Mensenrechtencommissie in Colombia, een van de aanbevelingen van zijn organisatie aan de Colombiaanse regering en het congres. De VN willen dat de fundamentele principes van waarheid, recht en genoegdoening volledig gehonoreerd worden in de onderhandelingen met de paramilitairen.

Het Colombiaanse parlement debatteert de komende weken over een wet over de demobilisatie, een eis van buitenlandse donors die het proces financieren. In de wet moet ook de eventuele demobilisatie van linkse opstandelingen aan de orde komen

De eerste paramilitaire milities in Colombia ontstonden in 1982 onder drugssmokkelaars. Zij richtten milities op als antwoord op ontvoeringen door marxistische guerrillagroepen. De paramilitairen werden gesteund door drugssmokkelaars, grote veeboeren en ondernemers. Zij vonden dat de regering te weinig deed tegen de guerrillastrijders. Na verloop van tijd meldden zich veel mannen uit de laagste inkomensgroepen zich aan, omdat ze bij de paramilitairen een goed salaris kregen. De milities verenigden zich in de jaren negentig in de AUC, die zegt 80 procent van de paramilitairen te vertegenwoordigen.

De Gewapende Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia (FARC) is momenteel de belangrijkste linkse rebellengroep in het land. Daarna volgt het Nationaal Bevrijdingsleger (ELN). Het doel van AUC is om misdaden tegen de menselijkheid te plegen, zei Gustavo Gallón, hoofd van de Colombiaanse Commissie voor Juristen (CCJ) tijdens de conferentie. FARC en ELN begaan ook oorlogsmisdaden, maar dat is niet hun doel, noch de reden van hun bestaan.

De regering van president Andrés Pastrana (1998 - 2002) brak jarenlange onderhandelingen met FARC af, omdat de rebellen stelden dat een vredesproces pas mogelijk is als de paramilitairen ontwapend zijn. Volgens mensenrechtenorganisaties bestaan nauwe banden tussen de paramilitairen en de Colombiaanse gewapende strijdkrachten. Zij zijn kritisch over het demobilisatieproces, omdat de paramilitairen die hun wapens inleveren, niet vervolgd worden. Sommigen van hen worden beschuldigd van ernstige misdrijven. Paramilitairen hebben onder meer slachtoffers in stukken gezaagd met kettingzagen. (JS/PD)