EU gaat krachtmeting aan met Birma

Op de tweejaarlijkse ASEM-top komen de staats- en regeringsleiders van Azië en Europa samen om hun partnerschap op politiek, economisch en cultureel vlak te versterken. Bijzonder aan deze vijfde top is dat de groep van ASEM-landen wordt uitgebreid van 25 naar 38 leden. De 13 nieuwe leden zijn Cambodja, Laos, Birma en de 10 nieuwe EU-lidstaten. De aanwezigheid van Birma, waar een militaire junta de scepter zwaait, wordt op heel wat kritiek onthaald door westerse regeringsleiders.

Birma ligt om verschillende redenen onder vuur. Europa eist ondermeer dat het huisarrest van oppositieleidster Aung San Suu Kyi wordt opgeheven en dat er een einde komt aan de intimidaties van de leden van haar partij, de Nationale Liga voor Democratie (NLD). Verder wil Europa dat de nationale conventie in alle vrijheid verder kan sleutelen aan een nieuwe grondwet voor Birma. In het recente verleden hebben VN-vertegenwoordigers, waaronder secretaris-generaal Kofi Annan, en Amerikaanse en Zuidoost-Aziatische politici dezelfde bekommernissen geuit. Washington heeft Rangoon al verregaande economische en handelssancties opgelegd, waaronder een totaal verbod op de import van alle Birmaese producten.

Ook de EU dreigt met verschillende sancties om de Birmese militaire junta onder druk te zetten. Regeringsvertegenwoordigers zouden geen Europese visums meer krijgen en de EU zou internationale leningen aan Birma bevriezen. Europa viseert ook de belangrijke houtindustrie van het Zuidoost-Aziatische land. De export van teakhout is een belangrijke bron van buitenlandse valuta voor Rangoon.

Dit wordt een belangrijke test voor de geloofwaardigheid van de EU, zegt Debbie Stothard van het Alternattive ASEAN Network on Burma (ALTSEAN), een regionale mensenrechtenlobby. Europa zal de daad bij het woord moeten voegen als Rangoon niet buigt. Teddy Buri, voorzitter van een groep parlementsleden in ballingschap, neemt dezelfde afwachtende houding aan: We zullen zien of Europa zijn tanden laat zien. De Europese druk geeft alvast aan dat er heel wat frustratie bestaat over de richting die de regering het land uitstuurt.

Of Birma gaat buigen onder Europese druk, is nog maar de vraag. Eind september toonde de militaire leider Generaal Than Shwe zijn onverzettelijkheid door buitenlandminister Win Aung te ontslaan. Win Aung, een van de weinige burgers en meer gematigde vertegenwoordigers in de junta, werd vervangen door een militair, majoor-generaal Nyan Win.

De handelsrelaties tussen de Zuidoost-Aziatische landen en de EU in 2002 geven aan hoe belangrijk een goede verhouding tussen Azië en Europa is. Europa was de tweede exportmarkt voor deze landen en komt direct na de Verenigde Staten en Japan als belangrijkste handelspartner. Volgens cijfers van de EU exporteert de Unie jaarlijks voor 30 miljard euro naar ASEAN, de Associatie van Zuidoost-Aziatische landen. De EU importeert voor 62 miljard euro.

Minister van Ontwikkelingssamenwerking Armand De Decker zal in plaats van premier Guy Verhofstadt België vertegenwoordigen op de ASEM-top. België zal ondermeer het multilateralisme in de internationale relaties verdedigen en het respect voor culturele diversiteit als instrumenten om tegenstellingen te overbruggen.